Για την ακρίβεια στην ενέργεια ευθύνεται ο νεοφιλελευθερισμός της Ε.Ε. και της Κυβέρνησης Μητσοτάκη
Του Θανάση Πετράκου
Την ώρα που ο Μητσοτάκης, ο Στουρνάρας και τα παπαγαλάκια τους προσπαθούν να μας πείσουν ότι πρέπει να χαιρόμαστε και να χαμογελάμε διότι η κατάσταση ελληνικής οικονομίας έχει τα χαρακτηριστικά της άνοιξης, εμείς γνωρίζουμε καλά ότι η τσέπη μας είναι άδεια γιατί οι χαμηλοί μισθοί και συντάξεις, και η εκρηκτική ακρίβεια στα τρόφιμα, στην ενέργεια και στη στέγαση, οδηγούν στη φτωχοποίηση όλο και μεγαλύτερο αριθμό πολιτών.
Την τρομακτική ακρίβεια την αποτυπώνουν πλέον και τα επίσημα στοιχεία της Eurostat τα οποία αναφέρουν ότι ενώ ο μέσος Ευρωπαίος από τα 100 ευρώ που έχει στη τσέπη του, για να επιβιώσει πρέπει να δαπανήσει 87, ο μέσος Έλληνας πρέπει να δαπανήσει 104,71.!!!
Επίσης τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 30% από τον Μάιο του 2021 μέχρι και τον Νοέμβριο του 2023.
Βέβαια για τη φωτιά που έχουν πάρει και τα ενεργειακά προϊόντα (ηλεκτρικό ρεύμα, βενζίνη, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) και τα τρόφιμα προσπαθούν να μας πείσουν ότι για όλα φταίει ο Πούτιν, και οι Χούθι.
Τους απαντάμε:
1. Για την τρομερή ακρίβεια στα τρόφιμα και σε όλα τα είδη των Σούπερ Μάρκετ αυτός που φταίει είναι αποκλειστικά η κυβέρνηση διότι:
Α) Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος, ειδικά ως προς την εξέλιξη των τιμών στην εφοδιαστική αλυσίδα, με συνέπεια, όπως τονίζει και καταγγέλλει ο πρόεδρος της Ένωσης Εργαζόμενων Καταναλωτών Ελλάδας Απόστολος Ραυτόπουλος, να υπάρχει αισχροκέρδεια αλλά και «εξαπάτηση», των καταναλωτών. Κατήγγειλε πρόσφατα ότι ακρίβυναν προϊόντα τα οποία υποτίθεται πωλούνταν με… μειωμένη τιμή
Β) Αρνείται να μειώσει τον υψηλό ΦΠΑ στα βασικά προϊόντα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα παραμένει στην πρώτη τριάδα των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης με τους υψηλότερους έμμεσους φόρους, οι οποίοι ανήλθαν στο 40,1% των συνολικών εσόδων το 2023.
Οι έμμεσοι φόροι που προέρχονται από την τσέπη νοικοκυριών-επιχειρήσεων και «φουσκώνουν» τα φοροέσοδα, αποτελούν βασικό βραχίονα για την υπερεκτέλεση του προϋπολογισμού, δημιουργώντας θηριώδη πλεονάσματα.
Γ) και κυριότερο τα προϊόντα στην Ελλάδα πωλούνται πιο ακριβά απ’ ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη διότι είμαστε η μοναδική χώρα της Ευρώπης όπου τα Super Markets προσθέτουν το κέρδος τους όχι στην πραγματική τιμή κτήσης τους η οποία προκύπτει μετά τις εκπτώσεις που τους κάνουν οι προμηθευτές αλλά στην τιμή κτήσης χωρίς να υπολογίζουν τις εκπτώσεις που τους έχουν γίνει. Με συνέπεια τις εκπτώσεις να τις καρπώνεται ο ιδιοκτήτης του super market και να αισχροκερδεί και επιπλέον δεν υπάρχει πλαφόν στο ποσοστό κέρδους.
Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αποτελεσματικά, πρώτον, θα πρέπει να αγωνιστούμε να νομοθετηθεί η υποχρεωτική αναγραφή στα τιμολόγια των κάθε είδους προμηθειών που λαμβάνουν τα σούπερ μάρκετ από τις μεγάλες βιομηχανίες, για να φαίνονται οι πραγματικές τιμές στις οποίες αγοράζουν τα προϊόντα και πάνω εκεί να βάζουν το κέρδος τους.
Δεύτερον, να μπει πλαφόν στο ποσοστό κέρδους.
Τρίτον να μειωθεί ο ΦΠΑ στο κατώτατο συντελεστή και να μηδενιστεί στα είδη πρώτης ανάγκης, και
Δ) να γίνουν ουσιαστικοί έλεγχοι
2) Αν θέλουμε να πούμε με μια φράση ποιος φταίει για την ακρίβεια στα ενεργειακά προϊόντα θα πούμε ότι φταίει ο νεοφιλελευθερισμός, διότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην Ελλάδα και Ε.Ε. μετέτρεψαν την ενέργεια από κοινωνικό αγαθό σε χρηματιστηριακό προϊόν και ιδιωτικοποίησαν όλες τις βασικές Δημόσιες Ενεργειακές επιχειρήσεις και ως συνέπεια είχαμε τη δημιουργία καρτέλ από τα 5 ιδιωτικά ολιγοπώλια που ελέγχουν το χώρο. Για να γίνει κατανοητό τι σημαίνει ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων θα πω μόνο ένα στοιχείο. Όσο η ΔΕΗ ήταν Δημόσια απορροφούσε τις αυξήσεις. Η σημασία να υπάρχει Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι την περίοδο 2016-2019 δεν έγιναν αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος (ήταν 9 λεπτά η τιμή της κιλοβατώρας) παρότι η τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοζε μνημονιακές πολιτικές.
Εκτός αυτής της βασικής αιτίας, ειδικά για την ακρίβεια στη βενζίνη και το πετρέλαιο, υπάρχουν δυο επιπλέον οι αιτίες. Η πρώτη είναι η υπερβολική φορολογία και η δεύτερη είναι αισχροκέρδεια των διυλιστηρίων.
Είναι γνωστό ότι όταν βάζουμε βενζίνη το 52% είναι φόροι και το 48% είναι η αξία του καυσίμου η οποία είναι και αυτή υψηλή διότι τα διυλιστήρια αισχροκερδούν ασύστολα.
Είναι μέγιστη πρόκληση το ότι τα υπερκέρδη του Λάτση και του Βαρδινογιάννη η κυβέρνηση τα φορολόγησε μόνο με 13% !!!. Όταν σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη τα υπερκέρδη των διυλιστήρια έχουν φορολογηθεί από 50% έως 70%.
Συγκεκριμένα ενώ τα υπερκέρδη τους ήταν το 2023 2.280.000.000!!! ο φόρος που επέβαλαν ήταν μόνο 300.000.000!!!
Γιατί μιλάμε για, υπερκέρδη και όχι για κέρδη;
Μιλάμε για υπερκέρδη διότι ενώ μέχρι τον Ιούλιο του 2021, τα διυλιστήρια δούλευαν με περιθώριο κέρδους, 8 δολάρια, το βαρέλι που διύλιζαν το αύξησαν από 8 στα 25 με πρόσχημα τον κορονοϊό. Στη συνέχεια, από τα, τέλη του 2022 αφού πλέον δεν υπήρχε λοκ-νταουν δουλεύουν όχι με 8 δολάρια, το βαρέλι όπως πριν αλλά, με 20 δολάρια,!! Συνεπώς αν κάνουμε, τον υπολογισμό 190 εκατομμύρια βαρέλια που διυλίζουν το χρόνο επί 12 δολάρια το βαρέλι που είναι το υπερκέρδος (20- 8)= 12 ίσον 2.280 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023. Ενώ στη χειρότερη έπρεπε να τους πάρουν τα μισά υπερκέρδη, δηλ. 1.140 δισεκατομμύρια, τους φορολόγησαν μόνο με 300 εκατομμύρια. Αντίστοιχα θα κλείσει και το 2024 .
Εκεί βέβαια που είναι κάτι περισσότερο από προκλητικό είναι η διατήρηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης, στα μνημονιακά επίπεδα.
Είναι γνωστό ότι το 2012 η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης σχεδόν διπλασιάστηκε. Η αύξηση αυτή προκλήθηκε από την αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης κατά ποσοστό 1471%. Από 21 ευρώ ανά χιλιόλιτρο το 2011 ,αυξήθηκε με τα μνημόνια στα 280 ευρώ και συνεχίζει να είναι και σήμερα 280 ευρώ ανά χιλιόλιτρο.
Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ), μαζί με το Ειδικό Τέλος Δ.Ε.Τ.Ε., το ανταποδοτικό τέλος υπέρ της Ρ.Α.Ε., η εισφορά «Ειδικού Λογαριασμού Πετρελαιοειδών» και ο Φ.Π.Α. διπλασιάζουν σχεδόν τη τιμή του πετρελαίου θέρμανσης.
Για όλους τους λόγους πρέπει να συμβάλουμε με όλες μας τις δυνάμεις στον αγώνα να μειωθεί τώρα η φορολογία στο πετρέλαιο θέρμανσης, επαναφέροντας τον συντελεστή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα 21 ευρώ, δηλαδή στην τιμή που είχε μέχρι τον Οκτώβριο του 2011!
Επιπλέον πρέπει:
Να μειωθεί σημαντικά ο ΦΠΑ και να «κατέβει» στο χαμηλό συντελεστή και να μειωθεί δραστικά και ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στο φυσικό αέριο.
Όλα αυτά είναι στοιχειώδη μέτρα για να μπορέσουν το φετινό χειμώνα εκατομμύρια πολίτες να θερμανθούν και να μην χαθούν ανθρώπινες ζωές.
3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕΥΜΑ
Από το καλοκαίρι του 2021 μας τσουλουφρίζουν συνεχώς οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος. Υπάρχει ένα ερώτημα: Πώς φθάσαμε από τα 6,71 ευρώ που ήταν η τιμή της μεγαβατώρας το 2005, χωρίς μάλιστα τις πρόσθετες επιβαρύνσεις από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις που το 2005 δεν υπήρχαν, στους σημερινούς ληστρικούς λογαριασμούς.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι για την αύξηση των τιμών του ρεύματος ευθύνεται η διεθνής ενεργειακή κρίση και ο Πούτιν. Φυσικά λέει ψέματα και θα το αποδείξουμε.
Διεθνείς ενεργειακές κρίσεις έχουν υπάρξει και πριν το 2020, καμία όμως από αυτές δεν είχε ως συνέπεια αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος.
Παραδείγματος χάριν: Ιανουάριος 2009: Λόγω της διένεξης Ρωσίας – Ουκρανίας, για τις ποσότητες που η τελευταία παρακρατούσε από το διερχόμενο ρωσικό φυσικό αέριο, διακόπηκε η ροή φυσικού αερίου για μερικές μέρες προς Τουρκία, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία και Ελλάδα. Καμία όμως επίπτωση δεν υπήρξε στις τιμές φυσικού αερίου και ρεύματος.
Δεκέμβριος 2016-Φεβρουάριος 2017: Κατόπιν μαζικής απόσυρσης των πυρηνικών σταθμών της Γαλλίας για έλεγχο δικλείδων ασφαλείας, μειώθηκε η προσφορά ρεύματος από πυρηνικά στην Κεντρική/Δυτική Ευρώπη με αποτέλεσμα να αυξηθεί ξαφνικά η ζήτηση για φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή. Αυξήθηκαν οι τιμές spot LNG, όμως η ζήτηση ικανοποιήθηκε. Η επίδραση στις τιμές ΦΑ της Ελλάδος ήταν ελάχιστη ΦΑ, ενώ οι τιμές ρεύματος δεν επηρεάσθηκαν καθόλου.
Από το Μάρτη του 2021 έχουμε εκτίναξη των τιμών φυσικού αερίου και από τον Οκτώβριο 2021 μέχρι σήμερα με πρόσχημα τις προετοιμασίες κατ’ αρχάς του πολέμου Ρωσίας–Ουκρανίας, και τον πόλεμο στη συνέχεια, έχουμε εκτίναξη και των τιμών και ρεύματος σε όλη την Ευρώπη, και δραματικά στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια, μολονότι η τροφοδοσία με ρωσικό αέριο συνεχίσθηκε κανονικά τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο 2022 (οπότε πραγματοποιήθηκε η δολιοφθορά στους αγωγούς Nord Stream).
Οι πολύ υψηλές τιμές ενέργειας σε αναντιστοιχία με το κόστος, υπάρχουν μέχρι σήμερα, χωρίς να υπάρχουν περιστατικά διακοπής της τροφοδοσίας με φυσικό αέριο ή ηλεκτρισμό.
Συνεπώς τεράστιος πλούτος μεταφέρθηκε, σε μικρό χρονικό διάστημα, από τους καταναλωτές στους παραγωγούς και προμηθευτές φυσικού αερίου και ρεύματος, δημιουργώντας το φαινόμενο των «ουρανοκατέβατων κερδών».
Ποιες ήταν οι διαφορές μεταξύ των περιστατικών αφ’ ενός του 2009 και 2016-2017 και αφ’ ετέρου 2022-2024 που οδήγησαν σε τόσο διαφορετικά αποτελέσματα;
Είναι τέσσερες πλευρές του νεοφιλελευθερισμού στην ενέργεια:
α) η λειτουργία του target model στην Ελλάδα από τον Νοέμβριο 2020.
β) η λειτουργία του χρηματιστηρίου ενέργειας (ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιούνιο του 2020, είχε ψηφιστεί η ίδρυση του τον Ιούνιο 2018) και μάλιστα σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εδώ με απόφαση Μητσοτάκη – Χατζηδάκη περνάει το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας από το Χρηματιστήριο όταν στις άλλες χώρες περνάει το 20%- 40% και σε κάποιες ελάχιστο πχ στη Γερμανία και τη Γαλλία το 29% της ενέργειας πωλείται στη χρηματιστηριακή αγορά, στην Ιταλία το 11%, ενώ στην Πολωνία μόλις το 1%.
γ) Η πλήρης ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ το 2021 μέσω της αύξησης του Μετοχικού Κεφαλαίου (ΑΜΚ) της ΔΕΗ κατά 750 εκατομμύρια ευρώ, στην οποία – με απόφαση του Υπερταμείου, δεν συμμετείχε το Δημόσιο με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού του από 51,23% σε 34,12% και
δ) η πρόωρη και βίαιη απολιγνιτοποίηση (με απόφαση της κυβέρνησης το 2020) με συνέπεια την απόλυτη πρωτοκαθεδρία του Φ.Α. στην ηλεκτροπαραγωγή πάνω από το 40%.
Η δημιουργία μιας απελευθερωμένης, ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού υπό την κυριαρχία του ιδιωτικού τομέα αποτελεί επίσημη πολιτική της ΕΕ τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1990. Η ΕΕ εδώ και τρεις δεκαετίες θέτει μεν συστηματικά τους κλιματικούς στόχους της για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όμως όλα υπό την ομπρέλα της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας.
Στα πλαίσια αυτά είχαν προηγηθεί τα τρία “ενεργειακά πακέτα” της Ε.Ε που εκδόθηκαν από το 1996 έως το 2009 και τα νομοθετικά μέτρα που ακολούθησαν το τρίτο «ενεργειακό πακέτο» το 2014, βάσει των οποίων διαμορφώθηκε το «μοντέλο στόχος» (target model), δηλαδή το κοινό μοντέλο λειτουργίας και συναλλαγών που έπρεπε να υιοθετήσουν οι επιμέρους εθνικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας ανά την Ευρώπη, ώστε να εναρμονιστεί η λειτουργία τους και να είναι δυνατή η σύζευξη, δηλαδή η ενοποίηση, των τιμών τους όπως έλεγαν .
Η εφαρμογή αυτών των νομοθετικών μέτρων έφερε τον διαχωρισμό της ΔΕΗ σε τέσσερα τμήματα (παραγωγή, προμήθεια, δίκτυο μεταφοράς και δίκτυο διανομής), τη δημιουργία χονδρικής και λιανικής αγοράς με πολλούς προμηθευτές που απλά κερδοσκοπούν και δεν προσφέρουν τίποτα στη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, τις διάφορες ακατανόητες ρήτρες που περιέχονταν στα “ψιλά γράμματα” των συμβάσεων των “εναλλακτικών προμηθευτών” και οι οποίες τυποποιήθηκαν στη ρήτρα αναπροσαρμογής.
Όλες αυτές οι διαρθρωτικές αλλαγές οδήγησαν στις αυξήσεις της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος κατά περίπου 150% από το 2005 έως το 2014 και με τη λειτουργία του target model – στους τωρινούς ληστρικούς λογαριασμούς.
Όμως η λειτουργία target model και του Χρηματιστηρίου Ενέργειας βάσει του “target model” αποτελούν σημαντικές ποιοτικές μεταβολές και οδήγησαν σε ακόμη μεγαλύτερες και ριζικότερες αλλαγές.
1. Η ουσία του target model είναι ότι με αυτό καθιερώθηκε η χρηματιστηριοποίηση του ρεύματος.
Είχε προηγηθεί η λειτουργία του ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου φυσικού αερίου TTF, η οποία αμέσως συνδέθηκε με τη λειτουργία των χρηματιστηρίων ρεύματος, ολοκληρώνοντας τη μετατροπή όλης της ενέργειας σε χρηματιστηριακό προϊόν. Η αύξηση έγινε από το Μαρτιο του 2021
Όταν καθιερώθηκε το target model, χαιρετίσθηκε από τον κ. Χατζηδάκη και όχι μόνο, ως το μέσον για να πέσουν οι τιμές ρεύματος και για να διεισδύσουν οι ΑΠΕ με επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα χωρίς κρατικές ενισχύσεις ή εγγυήσεις. Και τα δύο διαψεύσθηκαν παταγωδώς.
Στο target model προβλέπονται τέσσερις αγορές χονδρικής, δηλαδή «χρηματιστήρια», στα οποία εκτελούνται συναλλαγές που αφορούν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Τις ποσότητες αυτές τις πωλούν οι παραγωγοί ενέργειας στο σύστημα, το οποίο εν συνεχεία τις πωλεί στους παρόχους. Οι πάροχοι με τη σειρά τους, πωλούν την ενέργεια που έχουν αγοράσει από το σύστημα στη λιανική αγορά, δηλαδή στους καταναλωτές. Με την εφαρμογή του target model, λειτουργούν τέσσερεις συνολικά αγορές, οι τρεις από το Χρηματιστήριο Ενέργειας (Αγορά Επόμενης Ημέρας, Ενδοημερήσια Αγορά, Ενεργειακή Χρηματοπιστωτική Αγορά) και μια από τον ΑΔΜΗΕ (η Αγοράς Εξισορρόπησης) και έχει πραγματοποιηθεί η σύζευξη τιμών (coupling) της ελληνικής χονδρικής αγοράς με τις Αγορές Επόμενης Ημέρας της Ιταλίας, της Βουλγαρίας και της Σλοβενίας.
Η πραγματικότητα απέδειξε ότι το target model οδήγησε σε μόνιμα αυξημένες τιμές ρεύματος διότι:
- αποσυνέδεσε τις τιμές από το κόστος παραγωγής: Μια απλή αφορμή οδηγεί σε ανατιμητική κερδοσκοπία, ακόμα και μια φήμη, αρκεί προς τούτο. Ακόμα και αν δεν επηρεάζει στην πραγματικότητα την κάλυψη της ζήτησης ηλεκτρισμού και το κόστος παραγωγής αυτού.
- οδήγησε σε μόνιμα υψηλές τιμές σε σχέση με το κόστος. Οι τιμές που προσφέρονται στο χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες ΦΑ είναι κατά κανόνα πολύ μεγαλύτερες από το κόστος παραγωγής. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κανονισμός της αγοράς εξισορρόπησης επιτρέπει να ζητήσουν τιμές μέχρι 4.240 ευρώ ανά MWh (μεγαβατώρα), έναντι του μεταβλητού κόστους των 50-100 ευρώ που κοστίζει η παραγωγή της και από το τέλος του 2024 και στο εξής στην αγορά εξισορρόπησης επιτρέπονται τιμές μέχρι 99.999 ευρώ (απόφαση 54/2021 της ΡΑΕ)!!!
Έτσι, οι τιμές που εκκαθαρίζονται στο χρηματιστήριο, προστιθέμενες στη διαφορά από το πλήρες κόστος των ΑΠΕ (η οποία αποζημιώνεται από τους καταναλωτές μέσω του ΕΤΜΕΑΡ) οδηγεί σε μόνιμα υψηλές τελικές μέσες τιμές ρεύματος. Αυτό συμβαίνει επειδή η ηλεκτρική ενέργεια, δεν μπορεί ούτε να μην αγορασθεί ούτε να υποκατασταθεί, ούτε να αποθηκευτεί σε μεγάλη ποσότητα ακόμη. Συνεπώς η αποδοχή της από τους καταναλωτές στην εκάστοτε τιμή προσφοράς είναι σίγουρη.
Η μόνιμη αύξηση των τιμών ενέργειας μετά τη χρηματιστηριοποίησή της στην Ευρώπη επιβεβαιώνεται και στην έκθεση του Mario Draghi που πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε.
Συμπέρασμα η κυρίαρχη αιτία είναι ότι το ρεύμα από κοινωνικό αγαθό έγινε χρηματιστηριακό εμπόρευμα με τις Ευρωπαϊκές οδηγίες και κατευθύνσεις.
Εκτός όμως από τις βασικές ευθύνες που έχει η Ε.Ε. για όλα τα ανωτέρω υπάρχουν και πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης Μητσοτάκη διότι οι τιμές στην Ελλάδα αυξάνονται περισσότερο και για μεγαλύτερο διάστημα από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη και το μέσο κόστος της ηλεκτρικής μεγαβατώρας στην προ-ημερήσια αγορά στη χώρα μας για τα τελευταία 3 έτη ήταν και είναι υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης. Συμβαίνει το παράδοξο στην Ελλάδα η ηλεκτροπαραγωγή να επαρκεί και παρόλα αυτά οι τιμές να σημειώνουν ρεκόρ. Υπάρχει επομένως αντικείμενο διερεύνησης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού διότι υπάρχουν επίσημες καταγγελίες ότιη κατάσταση αυτή αξιοποιείται κατάλληλα από παραγωγούς για υπερκέρδη με μια περίεργη «αντισφαίριση» φορτίων δηλαδή εικονικές αγοροπωλησίες που γίνονται με συνέπεια να εκτοξεύουν τις τιμές, ακόμη και όταν η ελληνική παραγωγή επαρκεί.
Επειδή όμως δεν είναι φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορές τιμών διπλάσιες και τριπλάσιες μεταξύ των μελών της Ε.Ε. τη στιγμή που υπάρχει κοινή αγορά και υποτίθεται ότι λειτουργεί με στόχο τη σύγκλιση των τιμών, υπάρχουν αιτίες.
Αυτές είναι:
α) η απόφαση της κυβέρνησης να περνάει το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας από το Χρηματιστήριο όταν στις άλλες χώρες περνάει το 20% – 40% δηλ. η Ελλάδα είναι από τις λίγες αγορές της Ευρώπης όπου οι τιμές χονδρικής συνδέονται άμεσα με τις τιμές της λιανικής. Ενώ στις περισσότερες χώρες δεν περνούν οι διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς καθώς οι προμηθευτές των άλλων αγορών αναλαμβάνουν μέρος του ρίσκου προσφέροντας στους πελάτες τους τιμολόγια σταθερής τιμής με ενέργεια που έχουν προαγοράσει.
β) το ξεπούλημα της ΔΕΗ και την μετέτρεψε σε ΙΕΗ
γ) προχώρησε πρώτη από όλες τις χώρες στη βίαιη και πρόωρη απολιγνιτοποίηση.
δ) έχει αφήσει εντελώς ασύδοτους τους ολιγάρχες της ενέργειας να κάνουν ότι θέλουν γιατί αντί για κυβέρνηση στη χώρα λειτουργεί κυριολεκτικά Μητσοτάκης ΑΕ.
ε) γιατί ενώ επιτρέπεται να γίνουν ενέργειες μονομερώς από τα κράτη μέλη δυνάμει της αναθεωρημένης μετά την ενεργειακή κρίση του 2022, ενωσιακής νομοθεσίας (Οδηγία 2024/1711), η κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτα. Η αναθεωρημένη οδηγία επιτρέπει την απ’ ευθείας, χωρίς τη μεσολάβηση του χρηματιστηρίου, τροφοδότηση των καταναλωτών με ηλεκτρική ενέργεια καθορισμένης τιμής, ακόμα και μέσω συλλογικών (δημόσιων ή ιδιωτικών) φορέων των πωλητών ή των αγοραστών. Για αυτό ο εκπρόσωπος της Κομισιόν το Σεπτέμβρη απέρριψε τα επιχειρήματα της επιστολής Μητσοτάκη περί ευθύνης της Ουκρανίας για τις υψηλές τιμές και τόνισε ότι η Κομισιόν δεν θα είχε αντίρρηση αν επιβαλλόταν από την ελληνική κυβέρνηση ένα πλαφόν (ή προφανώς, κάποια άλλη ρυθμιστική παρέμβαση) σε ό,τι αφορά την αγορά της λιανικής!!! Ουσιαστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκαθάρισε πως δεν απαγορεύεται η επιβολή εθνικού πλαφόν στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Δηλαδή άδειασε την ελληνική κυβέρνηση, που με διάφορα προσχήματα δεν επέβαλε πλαφόν για να προστατέψει το εισόδημα των λαϊκών τάξεων. Σημειώνω ότι μέχρι τότε βάσει του ευρωπαϊκού κανονισμού 943/19, απαγορευόταν η επιβολή πλαφόν.
Για να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα των αυξήσεων η κυβέρνηση φοβούμενη κοινωνική έκρηξη επιδότησε για ένα διάστημα τους λογαριασμούς. Ουσιαστικά όμως αυτό που έκανε είναι ότι έδωσε 9 δις στους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς δηλαδή επιδοτήσαμε τα κέρδη τους.
Επειδή λοιπόν είναι γνωστοί οι ένοχοι και επειδή η τιμή του ρεύματος διαμορφώνεται κατά 90 % από τη τιμή της χονδρικής μέσω τη ρήτρα αναπροσαρμογής που από 1/1/2024 βαφτίστηκε «Μηχανισμός Διακύμανσης». Ο τρόπος δηλ. με τον οποίο λειτουργεί το Χρηματιστήριο Ενέργειας είναι αισχρός διότι η χοντρική τιμή δεν διαμορφώνεται από το κόστος παραγωγής της κάθε πηγής ενέργειας συν ένα λογικό κέρδος αλλά, ο τελευταίος του καρτέλ που πουλάει ρεύμα για να συμπληρωθούν οι ποσότητες που καταναλώνουμε και χρησιμοποιούμε, ορίζει την τιμή για όλους!!!!
Αυτός ο απαράδεκτος τρόπος διαμόρφωσης της χοντρικής τιμής έχει ως αποτέλεσμα να αισχροκερδεί με ιλιγγιώδη υπερκέρδη το καρτέλ των τεσσάρων μεγαλοεπιχειρηματιών (Μυτιληναίος με την PROTERGIA, Περιστέρης με την Ηρων Ενεργειακή, Λάτσης με την ELPEDISON και Μυτιληναίος και Βαρδινογιάννης με την Korinthos Power) που παράγουν ρεύμα από το φυσικό αέριο καθώς και οι μεγαλομέτοχοι της ιδιωτικής πλέον ΔΕΗ η οποία πρέπει να αλλάξει όνομα και να ονομαστεί Ι.Ε.Η.
Είναι προφανές επομένως ότι το ηλεκτροσόκ των τιμών που υφιστάμεθα πάλι είναι αποτέλεσμα των πολιτικών της μετατροπής του ηλεκτρικού ρεύματος από δημόσιο αγαθό σε εμπόρευμα 100%.
Συνεπώς επιβάλλεται να υπάρξει ένα παλλαϊκό κίνημα με σύνθημα «Ρεύμα φτηνό για το λαό και όχι πράσινα κίτρινα μπλε και πορτοκαλί παραμύθια».
Άρα οι λύσεις και προτάσεις αγώνα πρέπει να αντιμετωπίζουν τις τέσσερες βασικές αιτίες στη στην πηγή τους.
Συνεπώς πρέπει να αγωνιστούμε:
- για ριζική αναθεώρηση του target model στην προοπτική σύγκρουσης και ρήξης με τις πολιτικές της Ε.Ε. για την κατάργηση του.
- να καταργηθεί ο «Μηχανισμός Διακύμανσης» και η τιμή στη χοντρική να διαμορφώνεται με βάση το κόστος παραγωγής από κάθε πηγή συν ένα λογικό και διαφανές κέρδος
- να ανασταλεί επ’ αόριστον η λειτουργία του Χρηματιστηρίου ενέργειας.
- Να επανέλθουν στον έλεγχο του Δημοσίου οι πρώην Δημόσιες Επιχειρήσεις Ενέργειας που ιδιωτικοποιήθηκαν, η ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ η ΔΕΠΑ και ο ΔΕΣΦΑ.
- Να καταργηθεί η βίαιη και πρόωρη απολιγνιτοποίηση και να συμβαδίσει η χώρα μας με το σύνολο των χωρών της Ευρώπης και τις αποφάσεις για απανθρακοποίηση μέχρι το 2049.
Επιπλέον πρέπει:
- Να καταργηθεί ο ειδικός φόρος κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας,
- Να γίνει άμεση μείωση του ΦΠΑ στα τιμολόγια του Ηλεκτρικού Ρεύματος στο 4%,
- Να ανακληθούν όλες οι αυξήσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις και στο πάγιο
- Να ενεργοποιηθεί εκ νέου ο Νόμος 4320/19-03-2015 που προβλέπει δωρεάν 1200 κιλοβατώρες το τετράμηνο για όσους είναι ενεργειακά φτωχοί το 10% του εισοδήματος για ψύξη, θέρμανση και
- Να σταματήσουν οι αποκοπές συνδέσεων ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και internet σε φτωχά υπερχρεωμένα λαϊκά νοικοκυριά και να γίνει επανασύνδεση τους. Κόβουν λογαριασμούς για ένα λογαριασμό των 200 ευρώ.
Οριστική λύση βέβαια ώστε να έχουμε ρεύμα φτηνό για όλο το λαό μπορεί να υπάρξει μόνο αν καταργηθεί το target model και το Χρηματιστήριο Ενέργειας και να Ηλεκτρικό Ρεύμα γίνει πάλι Δημόσιο Αγαθό μέσα από μια σύγχρονη ενιαία καθετοποιημένη Δημόσια ΔΕΗ, διότι σήμερα είναι χρηματιστηριακό εμπόρευμα.
Οι συνέπειες των ληστρικών λογαριασμών είναι οδυνηρές για τους καταναλωτές διότι το ακριβό ρεύμα ενσωματώνεται στις τιμές όλων των προϊόντων και η επιβάρυνση των καταναλωτών είναι διπλή και επιπλέον η ακριβή ενέργεια ολοκληρώνει και την πλήρη αποβιομηχάνιση της χώρας.
* Ο Θανάσης Πετράκος είναι πρώην βουλευτής, στέλεχος της «Ενωτικής Πρωτοβουλίας ΜεΡΑ25- Ανατρεπτικής Οικολογικής Αριστεράς».
