Σε συνέχεια του καθαρισμού και της έρευνας πεδίου που έγινε στο Μονοπάτι Μηναγιώτικο Natura 2000 το καλοκαίρι του 2022, που συνδέει τον οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων με την Φοινικούντα (αποτελεί το μοναδικό μονοπάτι της Μεσσηνίας που παρουσιάζεται από τον ΕΟΤ στο νέο πεζοπορικό χάρτη του Οργανισμού), όπου εντοπίστηκαν δύο βυζαντινοί ναοί, ένα μεσαιωνικό σπήλαιο – καταφύγιο με σταλακτίτες, ένας μεσαιωνικός υδρόμυλος, δύο ακρόβαθρα γέφυρας και δύο υδρόμυλοι των αρχών του 20ου αιώνα, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας είχε αποστείλει σχετικό αναλυτικό φάκελο ενημέρωσης στο Υπουργείο Πολιτισμού για την ανακάλυψη των εν λόγω μνημείων.
Ακολούθως, οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ έκαναν αυτοψία στο σύνολο των εν λόγω μνημείων και καθαρισμό στον έναν βυζαντινό ναό, που βρίσκεται εντός της περιοχής που θα δημιουργηθεί η τεχνητή λίμνη του φράγματος Μηναγιώτικου.
Στη βάση αυτών, το ΥΠΠΟ, στο πλαίσιο έγκρισης της μελέτης του φράγματος Μηναγιώτικου ύστερα από ομόφωνη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, αποφάσισε:
1. Πριν από την έναρξη των προβλεπόμενων από τη μελέτη εργασιών θα πραγματοποιηθούν τα ακόλουθα αναφορικά με τα κατάλοιπα των μνημείων (ανώνυμου βυζαντινού ναού, ακροβάθρων γέφυρας, τριών υδρομύλων) που εντοπίζονται εντός της περιοχής δημιουργίας του ταμιευτήρα:
α) i) Πλήρης ανασκαφική διερεύνηση του ανώνυμου βυζαντινού ναού και ii) διερευνητικές τομές όπου και εάν, στο άμεσο περιβάλλον των λοιπών μνημείων, αυτό κριθεί απαραίτητο για την πλήρη τεκμηρίωση αυτών.
β) Λεπτομερής φωτογραφική αποτύπωση και βιντεοσκόπηση και των πέντε καταλοίπων μνημείων.
γ) Αρχιτεκτονική (φωτογραμμετρική και σχεδιαστική) αποτύπωση και τρισδιάσταση σάρωση και των πέντε καταλοίπων μνημείων
δ) Ορισμός στοιχείων εντοπισμού και για τα πέντε κατάλοιπα μνημείων
ε) Λήψη άμεσων σωστικών /στερεωτικών μέτρων για τον ανώνυμο βυζαντινό ναό, με τις οδηγίες της ΕΦΑ Μεσσηνίας, και για όποιο από τα κατάλοιπα των άλλων τεσσάρων μνημείων αυτό κριθεί απαραίτητο από την ΕΦΑ Μεσσηνίας και την ΥΝΜΤΕΔΕΠΝΙ
2. Να δημιουργηθεί στο πλαίσιο του έργου υποέργο αρχαιολογικών ερευνών και εργασιών, το οποίο θα εκτελεστεί απολογιστικά και με αυτεπιστασία από την ΕΦ.Α. Μεσσηνίας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Ν. 4858/2021 για:
α) την υλοποίηση/ παρακολούθηση των περιγραφόμενων ανωτέρω στην παράγραφο (1) εργασιών και
β) για την παρακολούθηση των εκσκαφικών εργασιών σε όλα τα στάδια υλοποίησης του έργου της κατασκευής του φράγματος και του νέου αρδευτικού δικτύου.
3. Σε περίπτωση που κατά την εκτέλεση του έργου εντοπιστούν αρχαιότητες, σπήλαια ή παλαιοντολογικά κατάλοιπα, το έργο θα διακοπεί αμέσως, προκειμένου να ακολουθήσει, κατά τα προβλεπόμενα στον Ν. 4858/2021, αυτοψία και ανασκαφική έρευνα από την ΕΦΑ Μεσσηνίας ή την Εφορεία Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας, από τα αποτελέσματα της οποίας θα εξαρτηθεί η περαιτέρω πορεία του έργου, μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου Συμβουλίου του ΥΠΠΟ.
