Μέχρι σήμερα, έχει γίνει πολύς και εκτεταμένος διάλογος για την προστασία της ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας» μετά την θέσπιση της ονομασίας «Ελιά Καλαμάτας», ως συνώνυμης της ποικιλίας «Ελιά Καλαμών», με την απόφαση του Υπουργού και Υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων 331/20735/7-2-2018 (ΦΕΚ 648/Β’/7-2-2018).
Είναι αυτονόητο ότι ο δημόσιος διάλογος είναι αναγκαία προϋπόθεση για την λήψη αποφάσεων στην δημοκρατική Πολιτεία, πρέπει να γίνεται, ωστόσο, με όρους ειλικρίνειας και αποτελεσματικότητας, για την ανεύρεση της βέλτιστης λύσης. Δυστυχώς, και στην περίπτωση αυτή, στον διάλογο αυτόν κυριάρχησαν πολλά αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως διγλωσσία, αντιφατικότητα, έλλειψη τεκμηρίωσης.
Κατ’ αρχήν, πολλοί παράγοντες από τον χώρο της Νέας Δημοκρατίας έχουν χαρακτηρίσει απαράδεκτη την ως άνω υπουργική απόφαση και έχουν κατηγορήσει με δριμύτητα την προηγούμενη κυβέρνηση, ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, για την θέσπισή της. Την ίδια ώρα, ωστόσο, δεν δίνουν καμία εξήγηση, γιατί η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, στην οποία ανήκουν και η οποία κυβερνά εδώ και δύο έτη, δεν καταργεί την απόφαση αυτή.
Υποστηρίζουν πως η «Ελιά Καλαμάτας» δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή ως συνώνυμο της ποικιλίας «Ελιά Καλαμών». Την ίδια ώρα, ωστόσο, προτείνουν την επέκταση της ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας» στο νομό Λακωνίας και σε τμήματα των νομών Ηλείας και Αρκαδίας. Έτσι, στην ουσία αποδέχονται ότι η «Ελιά Καλαμάτας» ισοδυναμεί με ποικιλία, δεδομένου ότι η Καλαμάτα μπορεί να εκφράσει γεωγραφικά μόνο το νομό Μεσσηνίας, ως διαχρονική πρωτεύουσά του, σε καμία περίπτωση, όμως, δεν παραπέμπει σε Λακωνία, Αρκαδία, Ηλεία.
Και ως αποκορύφωμα αυτής της διγλωσσίας, οι δημοτικές Αρχές της περιοχής απευθύνθηκαν κατ’ ευθείαν στα ευρωπαϊκά όργανα, προκειμένου να δώσουν αυτά λύση, παρακάμπτοντας την Ελληνική Κυβέρνηση. Ακολουθούν δηλαδή μια πρακτική, αφ’ ενός απαράδεκτη από πλευράς πολιτικού ήθους και αφ’ ετέρου ατελέσφορη, διότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει, όπως είναι αναμενόμενο σε τέτοια θέματα, τον πρωτεύοντα ρόλο των εθνικών Αρχών.
Γεννάται, λοιπόν, το ερώτημα, εάν ενδιαφέρονται πραγματικά για μια λύση που θα προστατεύει την ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας» ή όλη αυτή η συμπεριφορά αποτελεί μια «θεατρική» παράσταση με πραγματικό στόχο την μείωση του πολιτικού κόστους.
Κατόπιν όλων αυτών, η απάντηση, στις 7 Ιουλίου, του κ. Wojciechowski, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε ερώτηση ευρωβουλευτή ήταν απολύτως αναμενόμενη:
«Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την καταχώριση ονομασιών ποικιλιών οπωροφόρων δένδρων, συμπεριλαμβανομένων των ελαιόδενδρων, στη βάση δεδομένων Frumatis, σύμφωνα με τις αποδεκτές διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές και την ισχύουσα εθνική νομοθεσία τους. Ο κανονισμός (ΕΚ) 637/2009, στον οποίο αναφέρεται ο κ. βουλευτής θεσπίζει κανόνες σχετικά με τις ονομασίες ποικιλιών γεωργικών φυτικών ειδών και κηπευτικών ειδών, αλλά δεν ισχύει για τα οπωροφόρα δένδρα, όπως τα ελαιόδενδρα. Η ποικιλία «Καλαμών», που είναι επίσης γνωστή με το συνώνυμό της «Καλαμάτα», καλλιεργείται ευρέως στην Ελλάδα εκτός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής του προϊόντος ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας», καθώς και σε άλλες χώρες, ήδη πριν την καταχώριση της ΠΟΠ.
Η συνύπαρξη μιας ονομασίας ποικιλίας και μιας ονομασίας που έχει χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ διέπεται από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1151/2012. Σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 1, δεν θα ήταν δυνατή η καταχώριση μιας ΠΟΠ που ερχόταν σε σύγκρουση με μια ονομασία ποικιλίας, σε περίπτωση που είχε διαπιστωθεί ενδεχόμενη παραπλάνηση των καταναλωτών. Μετά την καταχώριση της ΠΟΠ, το άρθρο 42 ορίζει ότι η ονομασία της ποικιλίας μπορεί να χρησιμοποιείται σε προϊόντα χωρίς ΠΟΠ, υπό την προϋπόθεση ότι το προϊόν προέρχεται από την εν λόγω ποικιλία, ότι δεν παραπλανώνται οι καταναλωτές και ότι η χρήση συνιστά θεμιτό ανταγωνισμό και δεν εκμεταλλεύεται τη φήμη της ένδειξης ΠΟΠ. Επιπλέον, μόνον η ένδειξη ΠΟΠ μπορεί να περιγράφεται με χρήση της καταχωρισμένης ονομασίας και να συνοδεύεται από τον λογότυπο της Ε.Ε. που επιτρέπει στους καταναλωτές να αναγνωρίζουν το αυθεντικό προϊόν ΠΟΠ στην αγορά.
Εν κατακλείδι, κανένα στοιχείο της καταχώρισης της ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας» δεν εμποδίζει την ορθή χρήση της ονομασίας «Καλαμών» ή «Καλαμάτα» για την περιγραφή των ελιών της εν λόγω ποικιλίας. Τα κράτη μέλη στα οποία η εν λόγω ποικιλία καλλιεργείται για εμπορική εκμετάλλευση (εκτός της οριοθετημένης περιοχής ΠΟΠ) είναι αρμόδια να κοινοποιούν την αντίστοιχη ποικιλία στη βάση δεδομένων FRUMATIS».
Με βάση την ανωτέρω απάντηση, η οποία αντικατοπτρίζει την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία και την βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι προφανές ότι αποτελεί ευθύνη της Ελληνικής κυβέρνησης η θέσπιση κανόνων που θα προστατεύουν την ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας».
Γι’ αυτό και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την πρόσφατη απάντησή της διαφοροποιεί την στάση της έναντι της προσέγγισης του 2015, όταν είχε δώσει σε αντίστοιχη ερώτηση ευρωβουλευτή, απάντηση, σύμφωνα με την οποία, ήταν αντίθετη με την χρήση της ένδειξης «Ελιά Καλαμάτας» ως συνώνυμης της ποικιλίας «Ελιά Καλαμών». Εκείνη την εποχή, δεν προβλεπόταν η συνωνυμία αυτή στην εθνική νομοθεσία μας, οπότε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συντασσόταν με την εθνική προσέγγιση.
Κατόπιν αυτών, είναι προφανές ότι η σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας πρέπει να πάρει την ευθύνη και να δώσει λύση στο πρόβλημα και να σταματήσει αυτό το παιγνίδι που ο ένας πετάει το μπαλάκι στον άλλον, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Στις 28 Φεβρουαρίου 2021, η Νομαρχιακή Επιτροπή Μεσσηνίας του ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΑΛΛΑΓΗΣ είχε εκδώσει ανακοίνωση, στην οποία διατύπωνε σαφείς προτάσεις για την προστασία του ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας». Συγκεκριμένα, πρότεινε:
– Την κατάργηση των υπουργικών αποφάσεων που προσθέτουν ως συνώνυμα της ένδειξης “Kalamon” τις ενδείξεις “Kalamatiani” και “Kalamata” και την ανάληψη όλων των ενεργειών για την αποκατάσταση του ορθού θεσμικού πλαισίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
– Την διατήρηση του περιορισμού της παραγωγής της ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας, στο νομό Μεσσηνίας, σύμφωνα με την υπουργική απόφαση του 1993, μόλις είχε αναλάβει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Τότε, και με την ευκαιρία της ανάληψης από την Ελλάδα της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πρώτο εξάμηνο του 1994, κατοχυρώθηκαν πάνω από 150 γεωργικά προϊόντα ως ΠΟΠ και ΠΓΕ, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Φέτα, με σημαντική την συμβολή του Υφυπουργού Γεωργίας αείμνηστου Φλώρου Κωνσταντίνου.
– Την προσθήκη ένδειξης σχετικής με την Μεσσηνία, ως συμπληρωματικής στην ένδειξη ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας, με αντίστοιχη τροποποίηση της ως άνω υπουργικής απόφασης και καταχώρισης στην νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν την ορθότητα αυτών των προτάσεων. Η προστασία της ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας» είναι απαραίτητη. Ακόμη, όμως, και αν η κυβέρνηση δεν προχωρήσει στην κατάργηση των υπουργικών αποφάσεων που θεσπίζουν την συνωνυμία των ποικιλιών «Ελιά Καλαμών» και «Ελιά Καλαμάτας», είναι αυτονόητο ότι πρέπει να διατηρηθεί η γεωγραφική περιοχή Μεσσηνίας για την ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας».
Πρέπει, επίσης, να θεσπισθούν εκείνα τα μέτρα, που θα επιτρέπουν στον καταναλωτή την διάκριση ανάμεσα στην ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας» και στην απλή ποικιλία «Ελιά Καλαμών» ή «Ελιά Καλαμάτας», όπως τονίζει και η σχετική απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για την διάκριση αυτή, δεν αρκεί η αναγραφή της ένδειξης ΠΟΠ και του λογότυπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να υπάρχει σαφής αναφορά στην Μεσσηνία.
Σ’ αυτό το θέμα, όπως και σε πολλά άλλα, χορτάσαμε από λόγια, και οι τιμές των προϊόντων για τους παραγωγούς της περιοχής μας εξευτελιστικές, η αγροτιά στη φτώχεια. Καιρός για έργα!
Καλαμάτα, 15 Ιουλίου 2021
Νομαρχιακή Επιτροπή Μεσσηνίας
ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ
