Το παρόν άρθρο πηγάζει από την έρευνα των καθηγητών Christos Pallis (Panteion University) και Petros Pallis (University of Piraeus). Σκοπός της έρευνάς τους ήταν να διαχωριστεί το δείγμα των Δήμων στην Ελλάδα σε κατηγορίες, με βάση την αποτελεσματικότητα της οικονομικής διαχείρισης και των οικονομικών επιδόσεων σε αποτελεσματικές και αναποτελεσματικές. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιήθηκαν 3 μεταβλητές:
- Η δανειοδοτική ικανότητα του κάθε Δήμου
- Η ευελιξία όσον αφορά το μη επενδυτικό κόστος
- Η ευελιξία στις επενδυτικές δαπάνες
Η μέθοδος συλλογής των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν τελικά οδήγησε στη συλλογή ερωτηματολογίων από 299 Δήμους από το σύνολο των 914 που είχαν οριστεί ως δείγμα πληθυσμού. Αυτό το αποτέλεσμα παρέχει ένα ποσοστό απόκρισης 33%, το οποίο θεωρείται αρκετά ικανοποιητικό, με βάση την υιοθετηθείσα μέθοδο (Kinnear & Taylor, 1987). Όπως περιγράφεται στον Πίνακα 1, 299 Δήμοι που απάντησαν στην έρευνα αντιπροσωπεύουν το συνολικό πληθυσμό, καθώς υπήρξε καλή διαστρωμάτωση και εκπροσώπηση από όλες τις Περιφέρειες στην Ελλάδα με αρκετά ικανοποιητικά ποσοστά απόκρισης σε κάθε Νομό. Οι Δήμοι της Ελλάδας που απάντησαν τελικά στο ερωτηματολόγιο αντιπροσωπεύουν όλους τους Δήμους της Ελλάδας, καθώς δεν υπήρχε Νομός στο οποίο το ατομικό ποσοστό απάντησης δεν ήταν ικανοποιητικό. Από τα 299 ερωτηματολόγια που συγκεντρώθηκαν, 41 εξαιρέθηκαν από τις αναλύσεις λόγω μεγάλου αριθμού απαντήσεων σε ερωτήσεις που θα είχαν μειώσει τη στατιστική αξιοπιστία των ευρημάτων. Από τα 299 ερωτηματολόγια, 258 εκμεταλλεύσιμα στοιχεία ελήφθησαν υπόψη στην έρευνα (87%), αριθμός στατιστικά αποδεκτός.
Διαίρεση δείγματος σε κατηγορίες Ανάλογα με την οικονομική απόδοση
Βάσει τη παρούσας ανάλυσης το δείγμα των δήμων διαιρέθηκε σε κατηγορίες, με βάση την αποτελεσματικότητα της οικονομικής διαχείρισης (αποτελεσματικοί-αναποτελεσματικοί Δήμοι). Υπάρχουν δύο λόγοι για την ανάλυση αυτή: πρώτον, λόγω του ενδιαφέροντος που δείχνει η σε βάθος παρατήρηση της τρέχουσας κατάστασης σχετικά με τις ικανότητες των Δήμων στη δημοσιονομική διαχείριση και δεύτερον, για το πόσο σημαντικό είναι να εξετάσουμε τις διαφορές στα άλλα χαρακτηριστικά μεταξύ αποτελεσματικών και αναποτελεσματικών Δήμων. Για τον διαχωρισμό του δείγματος σε ομάδες χρησιμοποιήθηκε ανάλυση συμπλέγματος.
Αυτές οι τρεις μεταβλητές θεωρήθηκαν οι βασικές διαστάσεις της αποτελεσματικότητας της δημοσιονομικής διαχείρισης. Ως εκ τούτου, η χρήση τους είναι ενδεικτική της αποδοτικότητας. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διαίρεση είναι η μέθοδος κατανομής Κ-μέσου. Αυτή η μέθοδος προκαθορίζει τον αριθμό των συστάδων στις οποίες διαιρείται το δείγμα. Σε αυτή την έρευνα, ο αριθμός των συστάδων καθορίστηκε σε δύο επειδή (α) θεωρητικά, η διαίρεση των Δήμων σε αποδοτική και αναποτελεσματική είναι πιο λογική, (β) ο αριθμός αυτός θεωρείται ότι είναι ο πλέον κατάλληλος όταν οι μεταβλητές που χρησιμοποιούνται για διαίρεση είναι περισσότερες από δύο (Kinnear & Taylor, 2004).
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης συμπλέγματος φαίνονται στους Πίνακες 2 και 3.
Όπως φαίνεται στους πίνακες ανάλυσης συμπλέγματος, το πρώτο συγκρότημα περιλαμβάνει 110 Δήμους, ενώ το δεύτερο περιλαμβάνει 146 Δήμους. Η τιμή για τα πρώτα κέντρα συμπλέγματος (κεντρική παρατήρηση) ήταν 3 για τις τρεις μεταβλητές, ενώ η τιμή για τα δεύτερα κέντρα συμπλέγματος ήταν 2 για τις τρεις μεταβλητές. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δυνητικές απαντήσεις στις ερωτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν κυμαίνονταν από 1: πολύ καλό έως 4: φτωχές, το πρώτο σύμπλεγμα μπορεί να ονομάζεται “Δήμοι με αναποτελεσματική οικονομική διαχείριση“ και το δεύτερο σύμπλεγμα μπορεί να ονομάζεται “Δήμοι με αποτελεσματική οικονομική διαχείριση“.
Χρησιμοποιήθηκε μια ανάλυση cross-tab για να προσδιοριστεί εάν οι απαντήσεις στις τρεις ερωτήσεις ήταν διαφορετικές μεταξύ των δύο ομάδων. Τα αποτελέσματα αυτής της ανάλυσης και της σχετικής δοκιμής x2 (Chi-square) παρουσιάζονται στους Πίνακες 4 και 5.
Σύμφωνα με τα τεστ τετραγώνων, οι απαντήσεις στις τρεις ερωτήσεις ήταν όντως διαφορετικές (Sig = 0.000 < 0.05) μεταξύ των δύο ομάδων Δήμων, θεωρώντας ότι τα παρατηρούμενα επίπεδα σημαντικότητας ήταν πολύ χαμηλά (σχεδόν μηδενικά). Η διασταύρωση δείχνει ότι η συχνότητα των απαντήσεων είναι πολύ διαφορετική μεταξύ των δύο ομάδων και επιδεικνύει αποτελεσματική απόδοση στην οικονομική διαχείριση για το δεύτερο σύμπλεγμα και λιγότερο αποτελεσματική απόδοση για το πρώτο σύμπλεγμα. Όλα τα παραπάνω αποδυκνύουν επιστημονικά ότι η διαίρεση του δείγματος σε αυτές τις δύο κατηγορίες ομάδων είναι όντως πραγματικά χρήσιμη. Με απλά λόγια, υπάρχουν δύο τύποι Δήμων στην Ελλάδα σε σχέση με την ικανότητα διαχείρισης οικονομικών πόρων: οι αποδοτικοί και οι αναποτελεσματικοί. Εδώ γεννάται ένα γιατί; Γιατί συμβαίνει αυτό;
Περιγραφικά Μέτρα για τους Δήμους με Αναποτελεσματική Χρηματοοικονομική Διαχείριση
Αυτή η ενότητα παρουσιάζει μια ανάλυση των περιγραφικών μέτρων για την παρουσίαση μεταβλητών που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση της πρώτης ομάδας Δήμων (Δήμοι με αναποτελεσματική οικονομική διαχείριση). Στόχος είναι να διερευνηθεί η κατάσταση σε σχέση με τη διοίκηση των Δήμων του ομίλου με τις χαμηλότερες οικονομικές επιδόσεις και να συγκριθεί με εκείνες του ομίλου με τις υψηλότερες επιδόσεις. Συγκεκριμένα, οι μεταβλητές που παρουσιάζουν περιγράφουν:
α) τα πρωταρχικά προβλήματα των κατοίκων της κοινότητας,
β) τα πρωταρχικά διοικητικά προβλήματα και
γ) τα ζητήματα στελέχωσης.
Όπως αναφέρθηκε αυτές οι μεταβλητές μετρήθηκαν χρησιμοποιώντας ένα δομημένο ερωτηματολόγιο κατάταξης. Δηλαδή, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να ταξινομήσουν πιθανές απαντήσεις σε κάθε ερώτηση με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (σημασία, συχνότητα κ.λπ.). Σε αυτή την ενότητα, για κάθε πιθανή απάντηση σε κάθε ερώτηση, υπολογίστηκε ο αριθμός των δημάρχων που το χαρακτήρισαν ως πρωταρχικής σημασίας. Στη συνέχεια, προετοιμάστηκε ένας πίνακας που δείχνει τις συχνότητες και τις σχετικές συχνότητες για κάθε μεταβλητή (Πίνακας 6).
Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα, η συντριπτική πλειονότητα των δημάρχων (68%) των οποίων οι Δήμοι ανήκουν στον όμιλο με τη λιγότερο αποτελεσματική οικονομική διαχείριση, θεωρούν ότι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι είναι η έλλειψη υποδομών. Ένα πολύ χαμηλότερο ποσοστό (23%) αναφέρεται σε ανεπαρκείς υπηρεσίες για τις επιχειρήσεις και μόλις 9% σε ανεπαρκείς υπηρεσίες για τα νοικοκυριά. Τα ποσοστά αυτά καταδεικνύουν σαφώς την πρωταρχική σημασία της έλλειψης υποδομών που αντιμετωπίζουν οι δημάρχοι των δήμων που εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή.
Ακόμα, σύμφωνα με τα δεδομένα της έρευνας, η πλειονότητα των ερωτηθέντων δημάρχων των οποίων οι Δήμοι πάσχουν από αναποτελεσματική δημοσιονομική διαχείριση θεωρούν ότι η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού (54%) είναι το σημαντικότερο πρόβλημα στο Δήμο τους. Ένα πολύ μικρότερο ποσοστό των συμμετεχόντων θεωρεί ότι το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η αναποτελεσματική οργανωτική δομή (28% του δείγματος), ενώ η μειοψηφία των ερωτηθέντων (18%) κατατάσσει το πρωτογενές πρόβλημα ως ανεπαρκές προσωπικό.
Από εκεί πρέπει να ξεκινήσει την αναδιάρθρωση ο Δήμος Καλαμάτας. Από τα δεδομένα της επιστημονικής έρευνας.
Μια ενδιαφέρουσα ερώτηση ενδεχομένως να ήταν σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανήκει ο Δήμος Καλαμάτας, αλλά μια ακόμα πιο ενδιαφέρουσα θα ήταν: «σε ποια από τις δύο κατηγορίες θα παραμείνει ο Δήμος Καλαμάτας για την τρέχουσα τετραετία και γιατί;»
Χειλάς Θ. Παναγιώτης
www.cheilas.gr
Δημοτικός Σύμβουλος Καλαμάτας
Πηγή: Christos Pallis, Petros Pallis,«Financial Effectiveness of Greek Municipalities: An Empirical Investigation», Management Studies, Sept.-Oct. 2016, Vol.4, No.5
