Άκρως σημαντική και ενδιαφέρουσα για την προβολή και την ανάδειξη σε διεθνές πλέον επίπεδο του νέου Μονοπατιού Μηναγιώτικου Natura 2000 καθώς και των περιοχών του Δήμου Πύλου Νέστορος της Νότιας Μεσσηνίας που περιβάλει, είναι η απεικόνισή του στον νέο θεματικό πεζοπορικό χάρτη του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) που δημιουργήθηκε από τον οργανισμό Ανάβαση (χαρτογραφικός συνεργάτης ΕΟΤ) και εκδόθηκε από τον ΕΟΤ. Πρόκειται για εξειδικευμένο θεματικό χάρτη που απεικονίζει τα Εθνικά Μονοπάτια και τα δίκτυα μονοπατιών της Ελλάδας καθώς και τις διαδρομές του γνωστού Eurovelo,
Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Μονοπάτι Μηναγιώτικο Natura 2000 είναι το μοναδικό τοπικό μονοπάτι του Νομού Μεσσηνίας που αποτυπώνεται στον νέο χάρτη του ΕΟΤ καθώς πληροί σειρά σημαντικών κριτηρίων (όπως εξειδικευμένη χαρτογράφηση και σύγχρονες πινακίδες υποδοχής και ενημέρωσης που χρηματοδοτήθηκαν από το Δήμο Πύλου Νέστορος), βάσει των οποίων έγινε η επιλογή παρουσίασης του στο νέο πεζοπορικό χάρτη της Ελλάδας, ο οποίος θα διανεμηθεί άμεσα σε όλο τον κόσμο μέσω των γραφείων του ΕΟΤ ανά την υφήλιο. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα δωρεάν προμήθειας του χάρτη από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς ύστερα από σχετικό αίτημα στον εν λόγω εθνικό οργανισμό.
Έτσι, αυτή η σπουδαία θεσμική διεθνή ανάδειξη του νέου μονοπατιού θα δώσει την δυνατότητα στους λάτρεις ανά τον κόσμο του εναλλακτικού τουρισμού που επισκέπτονται την Μεσσηνία να γνωρίσουν μια νέα πράσινη πολιτιστική διαδρομή σπάνιας μεσογειακής βιοποικιλότητας που βρίσκεται σε έναν απομονωμένο γεωγραφικά θύλακα της Νότιας Μεσσηνίας. Πρόκειται για το μοναδικό παραποτάμιο μονοπάτι Natura 2000 της Ελλάδας, μήκους 13 Km, που ξεκινάει από τον οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων και καταλήγει στον παραθαλάσσιο οικισμό της Φοινικούντας, διαπερνώντας την κοιλάδα του Μηναγιώτικου ποταμού.
Σε σχέση με την σπάνια βιοποικιλότητα της περιοχής, αξίζει να σημειωθεί ότι, το νότιο τμήμα του μονοπατιού διατρέχει προστατευόμενη περιοχή του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, ενώ το βόρειο, αν και εκτός Natura, συμβάλει στην ουσιαστική βελτίωση της οικολογικής συνοχής του, καθώς αποτελεί πρόσθετο καταφύγιο για σημαντικά είδη. Ανάμεσα στους σημαντικούς τύπους οικοτόπων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ που απαντώνται στην περιοχή, μεταξύ άλλων εντοπίζονται: δάση πλατάνου (orientalis), δάση αγριελιάς και χαρουπιάς, δάση βελανιδιάς (Quercus ilex) και το μοναδικό μεσογειακό πευκοδάσος της Νότιας Μεσσηνίας. Επίσης, στην βόρεια αφετηρία του μονοπατιού βρίσκονται 3 μνημειακά δέντρα του «Δικτύου Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης» και μεταξύ αυτών η γηραιότερη Λυγαριά της Ελλάδας. Έτσι, η χλωρίδα της περιοχής ευνοεί την παρουσία σημαντικών ειδών πανίδας όπως, τσακάλι, αλεπού κ.α. Παράλληλα, το μονοπάτι βρίσκεται εντός της δυτικής μεταναστευτικής διαδρομής των πτηνών στην Ελλάδα, σε μια από τις νότιες άκρες των Βαλκανίων. Ως εκ τούτου, μεταξύ άλλων, φιλοξενεί τρία σημαντικά απειλούμενα είδη μεγάλων αετών, τον Στικταετό, τον Βασιλαετό και τον Χρυσαετό. Επίσης, σε αυτό το ευαίσθητο οικοσύστημα, κατά μήκος της παραποτάμιας διαδρομής του μονοπατιού, εντός μικρής λίμνης, απαντάται απομονωμένος μικρός πληθυσμός ενδημικής ιχθυοπανίδας.
Παράλληλα, σε σχέση με τους πολιτισμικούς πόρους της περιοχής που διαπερνά το εν λόγω παραποτάμιο μονοπάτι, αξίζει να σημειωθεί ότι, στην κοιλάδα του Μηναγιώτικου ποταμού έχουν εντοπισθεί 14 υδρόμυλοι και 1 υδροτριβή, ενώ κατά μήκος του μονοπατιού εντοπίζονται 7 από αυτούς. Επίσης, στην περιοχή της βόρειας αφετηρίας του μονοπατιού βρίσκεται το διατηρητέο δημοτικό σχολείο Κάτω Αμπελοκήπων, που αποτέλεσε Αρχηγείο Εθνικής Αντίστασης Νότιας Μεσσηνίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1941-1944), ενώ εντός του εν λόγω οικισμού υπάρχει και ένα μεσαιωνικό οχυρό (Καμάρες). Ακόμη κατά μήκος του μονοπατιού ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει συστοιχία εντυπωσιακών βράχων πάνω στους οποίους βρίσκονται τα ερείπια φραγκικού κάστρου του 13ου αιώνα (κάστρο Molines) και στο οποίο σύντομα θα οδηγεί το νέο Φραγκικό Μονοπάτι Πευκοδάσους του δικτύου Μεσογειακών Μονοπατιών Μηναγίων. Επίσης, εντυπωσιάζει με την αρχιτεκτονική της μεσαιωνική ερειπωμένη εκκλησία που βρίσκεται στο μέσο της διαδρομής, ενώ στην ίδια περιοχή πρόσφατα ανακαλύφθηκε ερειπωμένη γέφυρα εποχής με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική δόμηση καθώς και εντυπωσιακός υδρόμυλος της ενετικής περιόδου. Παράλληλα, εντοπίστηκε εντυπωσιακό σπήλαιο με σταλακτίτες με αμυντική οχύρωση εισόδου και σπάνια για την περιοχή τοξοθυρίδα, ενώ μια ακόμη μεσαιωνική ερειπωμένη εκκλησία με σωζόμενες αψίδες εντοπίστηκε στην κορυφή του συμπλέγματος των βράχων του σπηλαίου.
Τέλος, ιστορικά αξίζει να αναφερθεί ότι, υδρόμυλοι του εν λόγω ποταμού αποτυπώνονται σε βενετικούς χάρτες κτηματογράφησης του 1690 (Β΄ ενετοκρατία). Ακολούθως, σημαντική είναι η αναφορά στο Μηναγιώτικο ποτάμι από το Γάλλο φιλέλληνα Σατωμπριάν, καθώς κατά τη διαδρομή του από την Μεθώνη στην Κορώνη το 1806 καταγράφει πτυχές της ανθρωπογεωγραφίας της εν λόγω περιοχής. Επίσης, κατά μήκος του μονοπατιού, το 1825 έλαβε χώρα η πρώτη πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων (Μάχη Κάτω Μηναγίων) που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε Δημόσια Εορτή Τοπικής Σημασίας με απόφαση της Προεδρίας της Δημοκρατίας, ενώ η ιστορική Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μοριά στο πόρισμα των εργασιών της αναφέρεται εκτενώς στην κοιλάδα του Μηναγιώτικου ποταμού (Άνοιξη 1829).
Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας
