Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, μέσα από συνεδριάσεις του διοικητικού της συμβουλίου, συνέδρια και διαβουλεύσεις με τα όργανα της Αυτοδιοίκησης, έχει διαμορφώσει συγκεκριμένη πρόταση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση.
Η αναθεώρηση πρέπει να είναι συναινετική, καινοτόμος και προσανατολισμένη στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, επειδή βρισκόμαστε σε μία χρονική περίοδο, που τα κοινωνικά δικαιώματα είναι υπό πίεση, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδo.
Η πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση επέφερε σημαντικές αλλαγές στο θεσμό, μετά τη τροποποίηση του άρθρου 102 του Συντάγματος.
Επίσης:
- Κατοχυρώθηκαν δυο βαθμίδες αιρετής αυτοδιοίκησης.
- Εισήχθη το τεκμήριο της αρμοδιότητας υπέρ των δήμων για τις τοπικές υποθέσεις.
- Θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει τους αναγκαίους πόρους για την εκπλήρωση της αποστολής και των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ.
- Δόθηκε η δυνατότητα ανάθεσης στους δήμους αρμοδιοτήτων, με αντίστοιχη μεταφορά πόρων.
Ο «Καλλικράτης» ήλθε ως συνέχεια της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας κατοχυρώνοντας ισχυρούς Δήμους και ισχυρές αυτοδιοικητικές Περιφέρειες.
Ωστόσο, χρειάζεται ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί.
Ενόψει της νέας αναθεώρησης:
- Πρέπει ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να οδηγηθεί σε ουσιαστική αναβάθμιση.
Η άμεση οικονομική εξάρτηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το Κεντρικό Κράτος καθιστά ανύπαρκτη την περιβόητη αυτονομία της, αφού δεν υπάρχουν ενιαίοι και σταθεροί κανόνες για τη χρηματοδότηση της.
Είναι πλέον γνωστή η μη απόδοση κάθε χρόνο των θεσμοθετημένων πόρων των ΟΤΑ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται «νέα γενιά παρακρατημένων πόρων».
- Οι συχνές, ωμές παρεμβάσεις στο όνομα της εποπτείας του κράτους – που προβλέπονται μεν από το Σύνταγμα – , αλλά εκφράζονται κατά το δοκούν από τις κυβερνήσεις, δημιουργούν τη ψευδαίσθηση ότι πράγματι η Τοπική Αυτοδιοίκηση αυτοδιοικείται.
Ο διάλογος και οι προτάσεις για πραγματική αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα πρέπει να έχουν ως αφετηρία την ειλικρινή βούληση του πολιτικού μας συστήματος για ουσιαστική εκχώρηση αρμοδιοτήτων, ώστε να ασκούνται εγγύτερα στον πολίτη, με τους απαραίτητους πόρους.
Η Συνταγματική Αναθεώρηση μας δίνει τη δυνατότητα να ασχοληθούμε και με άλλα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως η αξιοκρατία, η νομιμότητα και η διαφάνεια.
Υποστηρίζεται συχνά ότι πρέπει να θεσπιστεί με τη μεγαλύτερη δυνατή έμφαση η αποκλειστική αρμοδιότητα της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη διοίκηση των «τοπικών υποθέσεων» και να αποσαφηνιστεί επακριβώς η έννοια αυτή.
Ίσως είναι καιρός να ξεπεράσουμε τις εννοιολογικές διακρίσεις και να περάσουμε στην έννοια των δημόσιων πολιτικών και της παράλληλης λειτουργίας κεντρικού – περιφερειακού – τοπικού επιπέδου για την άσκηση των πολιτικών αυτών, δηλαδή στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση.
Ο κανόνας κατανομής των αρμοδιοτήτων στην περίπτωση αυτή θα πάψει να είναι η έννοια της τοπικής υπόθεσης, και θα αντικατασταθεί από τις αρχές της εταιρικής σχέσης, της εγγύτητας και της επικουρικότητας.
Έτσι θα πρέπει:
- Να αποσαφηνιστεί ο ρόλος της Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, τόσο σε σχέση με την Κεντρική Διοίκηση, όσο και με την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.
- Να καταστεί σαφές, μέσα από συγκεκριμένη αναδιατύπωση των άρθρων 101 και 102, ότι η τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι ο «πτωχός συγγενής» του κράτους που ασχολείται με ήσσονος σημασίας υποθέσεις, αλλά μια ιδιαίτερα σημαντική θεσμική συνιστώσα του, με ξεχωριστή φυσιογνωμία και με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα, ως προς τη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων.
Προτείνονται οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις των άρθρων 101 και 102 και συμπληρωματικά των άρθρων 43, 56, 76, 78 και 98 του Συντάγματος, που εγγυώνται έναν αναβαθμισμένο ρόλο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η Αυτοδιοίκηση, ως θεσμός του Κράτους που αποτελεί έκφραση της τοπικής αυτονομίας, επιθυμεί να συμμετάσχει στο δημόσιο διάλογο για τη συνταγματική αναθεώρηση, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις, που υπηρετούν τη φιλοσοφία μας για την ανάγκη υιοθέτησης ενός νέου μοντέλου λειτουργίας του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης. Ενός μοντέλου που θα υπηρετεί όχι μόνον τις σημερινές, αλλά και τις μελλοντικές γενιές της χώρας
- Διαβάστε εδώ ολόκληρη την εισήγηση του Δημήτρη Καφαντάρη
