Του Θεόδωρου Σταυριανόπουλου*
Η προηγούμενη εβδομάδα για την χώρα μας ίσως και να ήταν η χειρότερη της Μεταπολίτευσης. Πέρα από τους αναμφισβήτητους κακούς διαπραγματευτικούς χειρισμούς της αριστεροδεξιάς διακυβέρνησης του εξαμήνου, το μυαλό και η καρδιά μας στρέφονται προς τα πίσω και αναζητούν αιτίες και αφορμές. Το βάθος χρόνου φθάνει μέχρι την 28 Μαΐου του 1979 όταν υπογραφόταν στο Ζάππειο Μέγαρο η συνθήκη προσχώρησης της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), την μετέπειτα Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.).
Τα λάθη των Κυβερνήσεων διαχρονικά από τότε μέχρι σήμερα είναι γνωστά και μεγάλα. Τα λάθη του συνδικαλισμού επίσης είναι γνωστά και μεγάλα. Ο συνδικαλισμός διεκδικούσε θεσμικά και κυρίως οικονομικά αιτήματα ενώ γνώριζε ότι η διεκδίκηση των θεσμικών αιτημάτων απομακρύνει τη δομή του κράτους από αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και τα οικονομικά θα προέλθουν από δανεισμό. Προεκλογικά όλοι μιλούσαν για επανίδρυση του κράτους και μετεκλογικά για παραλαβή καμένης γης. Τελικά όλοι υπέκυπταν στο μοίρασμα του δανεικού χρήματος και έτσι φθάναμε στις επόμενες εκλογές και «ξανά μανά τα ίδια».
Όλοι μπορούμε να θυμηθούμε τους μισθούς που απολάμβαναν πολλοί κρατικοδίαιτοι γείτονες, φίλοι και συγγενείς μας. Τα συνδικάτα αφού εξασφάλιζαν αρχικά παχυλούς μισθούς στους εργαζόμενους καθώς επίσης και την επανεκλογή τους έκλειναν στη συνέχεια τα μάτια και τα αυτιά σε όλα αυτά που ξαφνικά ανακαλύψαμε όλοι την πενταετή περίοδο της κρίσης. Ποια είναι αυτά; Είναι οι μίζες, οι υπέρογκες τιμές στις προμήθειες του δημόσιου τομέα, οι ρεμούλες, η ατιμωρησία , η αντιπαραγωγικότητα του δημόσιου τομέα και το μεγάλο φαγοπότι κάποιων λαμόγιων πολιτικών, καναλαρχών και επιχειρηματιών. Είναι ο παράνομος και ατιμώρητος πλουτισμός πολλών. Κάποιοι από τους σημερινούς Υπουργούς τότε ήταν συνδικαλιστές. Δεν ήξεραν τότε τίποτα για το «φόνο» που γινότανε; Δυστυχώς δεν υπήρξε ίχνος σπόρου ανησυχίας.
Θα ήθελα γυρνώντας προς τα πίσω να σχολιάσω δύο κοινωνικά και πολιτιστικά ρεύματα που ευθύνονται για τη σημερινή κρίση καθώς επίσης θέλω να σχολιάσω τον Έλληνα που έγινε «Ελληναράς» όταν η χώρα μας μπήκε στην ΕΟΚ και ΕΕ.
Σίγουρα ήταν προβιβασμός όταν φεύγαμε απ’ τη μοναξιά την επικίνδυνη που ενθάρρυνε τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς εχθρούς, και φθάναμε σε μια νέα ασφαλέστερη γειτονιά και γινόμαστε μέλη –για πρώτη φορά στην Ιστορία μας– μιας οικογένειας. Και τι οικογένειας! Της πιο εκλεκτής στον κόσμο. Απ’ την άλλη άρχισαν να γράφονται τα παραμύθια για το πόσο μας έχει ανάγκη η Ευρώπη, για το πόσο πιο “Ευρώπη” γίνεται με την άφιξη της Ελλάδας. Θεωρήσαμε το μέλλον μας εξασφαλισμένο παίρνοντας τα ΚΠΣ που αντί να τα αξιοποιούμε αναπτυξιακά και για αναδιάρθρωση της παραγωγής στην ύπαιθρο, φροντίζαμε να τρώμε από τα έτοιμα. Έτσι φθάσαμε στον καταναλωτισμό και στην υπερβολή της εισαγωγής καταναλωτικών προϊόντων. Όλα αυτά γίνονταν υπό την προστασία, παρότρυνση ενός επικίνδυνου λαϊκισμού.
Τα δύο μεγάλα κοινωνικά και πολιτιστικά ρεύματα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, που καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό και την ιστορικότητα αυτής της περιόδου, θεωρώ ότι είναι ο καταναλωτισμός και ο λαϊκισμός. Στη χώρα μας ταυτίσαμε την έννοια της «προόδου» με τον καταναλωτισμό, με τη συνεχή και με κάθε τρόπο απόκτηση υλικών αγαθών. Ο λαϊκισμός συνδέεται με τη μη ανάληψη ευθυνών και ότι για όλα αυτά που συνέβαιναν γύρω μας έφταιγαν κάποιοι άλλοι και καθόλου εμείς. Την εύκολη λύση υπόσχονταν και οι δύο κοσμοθεωρίες. Όποια κοινωνία κινήθηκε υπό την υψηλή καθοδήγηση του καταναλωτισμού και του λαϊκισμού ήταν τελικά κοινωνία παρακμής και οδηγήθηκε σε απόλυτη ήττα. Ο λαϊκισμός και ο καταναλωτισμός προέκυψαν από την μαζοποίηση των κοινωνιών, από τη διάβρωση της εικόνας του πολίτη και από την υπονόμευση των κοινωνικών του λειτουργιών. Οι μάζες χειραγωγούνται εύκολα. Η Ιστορία μας έχει διδάξει ότι συχνά τα ψέματα υπηρετούν καλύτερα τους σκοπούς, απ’ ό,τι η αλήθεια.
Ας αναλογιστεί λοιπόν ο καθένας μας. Τι ήταν τελικά ο υπερδανεισμός της χώρας; Οι αιμοσταγείς τοκογλύφοι ποια εθνική και ποια κοινωνική μας ανάγκη υπηρέτησαν; Πώς μπήκαν στη χώρα μας, παραβίασαν κάποιες εθνικές κυριαρχίες ή τους καλέσαμε εμείς; Τι ήταν η επιλογή εκείνων των πολιτικών δυνάμεων που κάθε φορά υπόσχονταν «λαγούς και πετραχήλια» ακόμα και όταν βλέπαμε την ερημικότητα του τοπίου μας; Η σημερινή κρίση δεν είναι μόνο παρενθετική δοκιμασία. Η κρίση ή θα αποτελέσει πεδίο αυτοκριτικής και αυτοπροσδιορισμού των μεγάλων προτεραιοτήτων μας και των κοινωνικών και ανθρωπιστικών αξιών μας ή θα μας οδηγήσει σε περισσότερο σκοτάδι. Αν και τώρα σ’ αυτούς τους σκληρούς καιρούς ευδοκιμούν τα αγκάθια του λαϊκισμού και καταναλωτισμού αναγκαστικά δεν μπορεί να γίνει καμιά υπέρβαση της κρίσης δεν πρόκειται να γεννηθεί το καινούργιο.
Με το να γυρνάμε διαρκώς στο παρελθόν δεν εξυπηρετεί. Από το παρελθόν διδάσκεσαι, προβληματίζεσαι, διορθώνεσαι και αφού συμπεράνεις σηματοδοτείς το αύριο. Αυτό που μπορούμε να αλλάξουμε και να βελτιώσουμε είναι το παρόν και κατ’ επέκταση το μέλλον. Οι συνεχείς αναφορές στα λάθη του παρελθόντος το μόνο που προσφέρει είναι να δημιουργεί δικαιολογίες στα λάθη αυτών που ζουν στο παρόν και διαμορφώνουν το μέλλον μας.
- ΥΓ.1 Ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η παραπληροφόρηση έχει τόση δύναμη όσο και η πληροφόρηση.
- ΥΓ.2 Οι πολιτικοί θεώρησαν ότι, η διαχείριση της αλήθειας ήταν καλύτερη απ’ την αλήθεια.
* MSc Ηθ. Φιλοσοφίας – Μαθηματικός
