Ο αφιερωματικός τόμος του Δήμου Καλαμάτας -για τα 200 χρόνια από την Εθνεγερσία του 1821- με τίτλο: «Ιχνηλατώντας τη συμβολή της Καλαμάτας και της Μεσσηνιακής ενδοχώρας στο έπος της ανεξαρτησίας. Σηματωροί και Αγωνιστές του 1821» παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Χορού, το Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2021, (Έκδοση Δήμου Καλαμάτας 2021).
Στην εκδήλωση, που τίμησε με την παρουσία του, μίλησε ο τ. Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Επίτιμος Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου του ΕΚΠΑ, Προκόπης Παυλόπουλος. Ομιλία, επίσης, πραγματοποίησε και ο συγγραφέας του έργου Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Θανάσης Χρήστου.
Σημειώνεται ότι ο αφιερωματικός τόμος του Δήμου αποτελεί μια έκδοση που εντάσσεται στο πλαίσιο του επίσημου εορτασμού για τη συμπλήρωση 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του ’21.
ΣΤΟΧΟΣ Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΟΥ ‘21
Σε χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Καλαμάτας Θανάσης Βασιλόπουλος ανέφερε:
«Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση παρουσιάζουμε σήμερα τον επετειακό τόμο “Ιχνηλατώντας τη συμβολή της Καλαμάτας και της Μεσσηνιακής Ενδοχώρας στο Έπος της Ανεξαρτησίας”, ως ελάχιστο φόρο τιμής στην επέτειο των 200 χρόνων από το ’21. Ένα σύγγραμμα για το οποίο κοπίασε ο Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Θανάσης Χρήστου και εκδόθηκε από το Δήμο Καλαμάτας.
Η Καλαμάτα δικαιούται να υπερηφανεύεται ότι ήταν πρωτοπόρος και πρωταγωνίστρια στον Αγώνα διότι:
-Ήταν η πρώτη που απελευθερώθηκε.
-Ήταν η πρώτη που συγκρότησε κοινοβουλευτικό όργανο, την περίφημη Μεσσηνιακή Σύγκλητο ή Μεσσηνιακή Γερουσία.
-Ήταν αυτή από την οποία εστάλη το πρώτο πολιτικό – διπλωματικό έγγραφο των επαναστατημένων και αποφασισμένων για Ελευθερία και Ανεξαρτησία Ελλήνων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Καλαμάτα, μαζί με την ευρύτερη Μεσσηνιακή ενδοχώρα, είναι η πρώτη περιοχή που εκδίωξε τους Οθωμανούς. Έτσι κατέστη η πρώτη ελευθερωμένη περιοχή της νότιας Βαλκανικής χερσονήσου. Το σημαντικό είναι ότι, δεν υπήρξε απλώς μια περιοχή που έδιωξε τους κατακτητές αλλά, ένας πυρήνας πρώιμης λειτουργίας κράτους με κέντρο στρατολόγησης, φρουραρχείο, επιμελητεία, νοσοκομείο, αστυνομία ακόμη και τελωνείο!
Όλα αυτά τα σπουδαία έγιναν εδώ, στην Καλαμάτα και αποδεικνύουν ότι οι Έλληνες δεν ξεκίνησαν μια τυχοδιωκτική απόπειρα εκδίωξης των Τούρκων. Ήταν οργανωμένοι και αποφασισμένοι, έχοντας εθνική συνείδηση, να κερδίσουν πάση θυσία την Ελευθερία τους, να δημιουργήσουν Ανεξάρτητο κράτος.
Κυρίες και κύριοι, Η υπόθεση του ’21 δεν είναι καθόλου εύκολη στην καταγραφή και ερμηνεία. Γίνεται δε ακόμη πιο δύσκολη επειδή τα τελευταία χρόνια βλέπουν το φως πλήθος αρχειακών πηγών που μέχρι χθες ήταν άγνωστες.
Το βέβαιο είναι ότι η Επανάσταση του 1821, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός της ιστορίας του νεότερου Ελληνισμού, που επηρέασε καταλυτικά τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις, όχι μόνο στη Βαλκανική αλλά, και σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο.
Στόχος του τόμου που εξέδωσε ο Δήμος Καλαμάτας είναι η ανάδειξη των γεγονότων που έλαβαν χώρα στην περιοχή μας, καθώς επίσης και η ιστορική τεκμηρίωση αυτών. Ο συγγραφέας στέκεται σε τρεις σπουδαίους επαναστατικούς πυλώνες που εκτιμά ότι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις του Ελληνικού Αγώνα.
Ο πρώτος είναι η απόπειρα συγκρότησης μιας ανεξάρτητης εθνικής εστίας στην Καλαμάτα, που οριζόταν ως η έδρα όλων των δράσεων του Αγώνα. Ο δεύτερος είναι η ηρωική Μάχη στο Μανιάκι, στις 20 Μαΐου 1825 όπου η ηρωική αυτοθυσία του Παπαφλέσσα έπαιξε ρόλο στο να καταλαγιάσουν τα πάθη του Εμφυλίου των Ελλήνων και o τρίτος αφορά στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, τον Οκτώβριο του 1827, που έδωσε διέξοδο στην ελληνική υπόθεση.
Θα προσέθετα -αν μου επιτρέπετε- και μια άλλη σημαντική στιγμή που είναι η Μάχη της Βέργας στην οποία συμμετείχαν και πολλοί Καλαματιανοί και Μεσσήνιοι. Εδώ δίπλα στη Βέργα λοιπόν, ηττήθηκε για πρώτη φορά ο Ιμπραήμ.
Αυτήν λοιπόν την πολύπαθη και πολυαίμακτη δοκιμασία των Μεσσηνίων στον Αγώνα, που ξεκίνησε στις 23 Μαρτίου 1821 από την Καλαμάτα, προσπάθησε να καταγράψει σε αυτό το σύγγραμμα ο εκλεκτός φίλος Θανάσης Χρήστου.
Το εγχείρημα αυτό, έγινε με πνεύμα πολιτιστικής εξωστρέφειας και αναστοχασμού των αξιών, που μας κληροδότησε η θυσία των προγόνων μας. Αυτών που έγραψαν “άπαντες πνέομεν πνοήν ελευθερίας” στην Προειδοποίηση εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς, που αποτελεί ένα πολύτιμο ντοκουμέντο.
Εξοχότατε κ πρόεδρε για μια φορά ακόμα, ειλικρινά σας ευχαριστούμε για την παρουσία σας».
«Η ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΜΕΣΣΗΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑ ΤΟΥ 1821»
Ακολουθούν σημεία της ομιλίας του κ. Προκόπη Παυλόπουλου, κατά την παρουσίαση του επετειακού -για τα 200 χρόνια από την Εθνεγερσία του 1821- τόμου, του Δήμου Καλαμάτας.
Πρόλογος
Με αισθήματα μεγάλης τιμής και ειλικρινούς συγκίνησης συμμετέχω στην εκδήλωση παρουσίασης του εμβληματικού τόμου με τίτλο «Ιχνηλατώντας την συμβολή της Καλαμάτας και της Μεσσηνιακής Ενδοχώρας στο Έπος της Ανεξαρτησίας: Σηματωροί και Αγωνιστές του 1821» εκφράζοντας, ταυτοχρόνως, τα ειλικρινή μου συγχαρητήρια για την σύνταξη και έκδοσή του στον Δήμαρχο Καλαμάτας κ. Αθανάσιο Βασιλόπουλο και στον συγγραφέα, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Θανάση Χρήστου.
Ι. Συνοπτικός απολογισμός
Δίχως ίχνος φραστικής υπερβολής ή, έστω, τυπικής φιλοφρόνησης, πρέπει να σας διαβεβαιώσω ότι ο τόμος αυτός αποδίδει στην Καλαμάτα και στην Μεσσηνιακή Ενδοχώρα αυτά που τους αναλογούν ιστορικώς, από την «έκρηξη» της Εθνεγερσίας του 1821 και επέκεινα, ως προς την συμβολή των Αγωνιστών και των Αγώνων τους.
Α. Ένα πολύτιμο «ιστορόσημο»
Μάλιστα δε η προσπάθεια αυτή συντελείται για πρώτη φορά από τα χρόνια εκείνα μ’ έναν τρόπο συστηματικό αλλά και ευσύνοπτο, έτσι ώστε η ιστορική εικόνα και η σχετική αφήγηση και να μην αφήνουν κενά αλλά και να κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη και του ερευνητή ζωντανό και αδιάπτωτο. Αφήγημα και σύγγραμμα μαζί, ο τόμος αυτός συνθέτει -ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός- ένα πραγματικό «ιστορόσημο», αφιέρωμα στην Επέτειο των 200 ετών από την Εθνεγερσία του 1821, για όσα συνέβησαν λίγο πριν και, κυρίως, μετά την Επανάσταση της 25ης Μαρτίου 1821 στην Καλαμάτα και στην Μεσσηνιακή Ενδοχώρα, αφήνοντας ανεξίτηλο το «στίγμα» τους στο Έπος που ευοδώθηκε με την δημιουργία του Νεότερου Ελληνικού Κράτους, κατά το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830.
Β. Ένα «κουκούλι» ιστορίας
Ο τόμος αυτός αναδεικνύει -όπως τους αρμόζει καθώς προείπα- την Καλαμάτα και την Μεσσηνιακή Ενδοχώρα ως ένα «κουκούλι» ιστορίας, σε ό,τι αφορά τους Αγώνες και τους Αγωνιστές της περιόδου της Εθνεγερσίας του 1821, από τότε που ξεπήδησε η πρώτη «σπίθα» της Επανάστασης για την Ανεξαρτησία των Ελλήνων ως την τελική ιστορική ευθεία, η οποία άνοιξε τον ορίζοντα της οριστικής αποτίναξης του βάρβαρου και αιμοσταγούς οθωμανικού ζυγού. Ένα «κρουστό κουκούλι» ιστορίας, το «νήμα» του οποίου έχει υφάνει, διαχρονικώς και μ’ ενάργεια, τον «καμβά» που πάνω του δεσπόζει ο μοναδικός «πίνακας» των Αγώνων και των Αγωνιστών, μ’ επίκεντρο την Καλαμάτα και την Μεσσηνιακή Ενδοχώρα.
ΙΙ. Οι τρεις σταθμοί
Η αλήθεια είναι πως ως τώρα η κατά τ’ ανωτέρω ιστορική αποτίμηση, για τα όσα συνέβησαν στην Καλαμάτα και στην Μεσσηνιακή Ενδοχώρα κατά την Εθνεγερσία του 1821, είχε γίνει αποσπασματικώς και με κάποια κενά. Ο τόμος αυτός αποκαθιστά, με μεγάλη πληρότητα και ακρίβεια, την ιστορική αλήθεια και διαδρομή των γεγονότων, απονέμοντας συνάμα «ιστορική δικαιοσύνη» δίχως εξωραϊσμούς και αφήνοντας ανοιχτό το πεδίο για περαιτέρω μελέτη και έρευνα στο μέλλον. Ας μου επιτραπεί, στο πλαίσιο της σημερινής παρουσίασης του τόμου, να προσθέσω λίγες μόνο σκέψεις, πάνω στα τρία ουσιώδη σημεία στα οποία επικεντρώνεται κυρίως το περιεχόμενό του, αναφορικά με τους Αγώνες και τους Αγωνιστές της Καλαμάτας και της Μεσσηνιακής Ενδοχώρας κατά την διάρκεια της Εθνεγερσίας του 1821.
Α. Η απελευθέρωση της Καλαμάτας
Ξεκινώ, όπως είναι ευνόητο, με την ιστορική μέρα της 23ης Μαρτίου 1821. Όταν, μετά την εξέγερση των Μανιατών στην Αρεόπολη- την 17η Μαρτίου 1821, μ’ επικεφαλής τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη- ο πρώτος «πυρήνας» των Επαναστατημένων Ελλήνων, με «μπροστάρη» τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, μπήκε στην Καλαμάτα και την απελευθέρωσε.
1. Έτσι η Καλαμάτα και η γύρω περιοχή αποτέλεσαν το πρώτο -δύο μέρες πριν την επίσημη έναρξη της Επανάστασης, την 25η Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα- ελεύθερο «έδαφος» κατά την Εθνεγερσία του 1821. Εκεί συγκροτήθηκε το πρώτο οιονεί πολιτειακό όργανο των Αγωνιζόμενων Ελλήνων, η «Μεσσηνιακή Σύγκλητος» ή «Μεσσηνιακή Γερουσία», η οποία έλαβε τις πρώτες επαναστατικές αποφάσεις, συγκάλεσε ύστερα την Συνέλευση στην Μονή των Καλτεζών υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, την 26η Μαΐου 1821, και εξέλεξε την «Διοικητική Επιτροπή», που αποτέλεσε τον «πυρήνα» της μετέπειτα Πελοποννησιακής Γερουσίας.
2. Στην Καλαμάτα, και με πρωτοβουλία των μελών της «Μεσσηνιακής Συγκλήτου» ή «Μεσσηνιακής Γερουσίας» -κατ’ εξοχήν δε του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και των συνεργατών του- συντάχθηκαν και απεστάλησαν στους αποδέκτες τους τόσον η «Προειδοποίησις εις τα Ευρωπαϊκάς Αυλάς», μάλλον την 25η Μαρτίου 1821, με την οποία οι Αγωνιζόμενοι Έλληνες ανακοίνωναν την εδραία βούλησή τους ν’ αποτινάξουν τον οθωμανικό ζυγό, με κάθε κόστος, πιστοί στο ιστορικό πρόταγμα «Ελευθερία ή Θάνατος» και «ιδανικοί» εκφραστές της «βιωματικής» σχέσης των Ελλήνων με την Ελευθερία, από συστάσεως του Έθνους των Ελλήνων. Όσο και η «Προκήρυξις προς τους Αμερικανούς», περί το τέλος Μαρτίου 1821, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία του πρώτου πυρήνα Φιλελληνισμού στις ΗΠΑ και τα πρώτα δείγματα στήριξης της Εθνεγερσίας του 1821 από τους επικεφαλής της πολιτικής ζωής σε αυτές. Τέλος, στην Καλαμάτα λειτούργησε το πρώτο «Εθνικό Τυπογραφείο» -με την καθοριστική συμβολή του Δημητρίου Υψηλάντη- και εκδόθηκε, υπό την καθοδήγηση του Θεόκλητου Φαρμακίδη, η πρώτη εφημερίδα των Ελεύθερων Ελλήνων, η «Σάλπιγξ Ελληνική», στην οποία και δημοσιεύθηκαν τα πρώτα επαναστατικά κείμενα, και όχι μόνο.
Β. Το Μανιάκι
Ως προς την «Θυσία» στο Μανιάκι, όπου ο αγώνας του Γρηγορίου Δικαίου-Παπαφλέσσα και των συνεργατών του, την 20ή Μαΐου 1825, παραπέμπει στις Θερμοπύλες και στους 300 του Λεωνίδα κατά τους Μηδικούς Πολέμους, θα ήθελα -και ας μην μου καταλογισθεί ένας αδικαιολόγητος υποκειμενισμός ή και μια υπερβάλλουσα συναισθηματική φόρτιση- να μείνω μόνο στην ακόλουθη προσωπική εξομολόγηση:
1. Όσα κι αν διάβασα στην πορεία της ζωής μου για το Μανιάκι δεν κατάφεραν να «σβήσουν» τις μνήμες, που έχουν μείνει ως «ίζημα» στο νου και στην ψυχή μου από το «προσκύνημα» το οποίο αξιώθηκα να κάνω, ένα ζεστό απόγευμα του Ιουλίου του 1962, σε ηλικία δώδεκα χρόνων, σ’ εκείνο τον αιματοβαμμένο τόπο συνοδεύοντας τον πατέρα μου. Είχα πάρει μαζί μου το «αναγνωστικό» της 6ης Δημοτικού και ξαναδιάβασα, in situ, με προτροπή του και με τρεμάμενη φωνή, το διήγημα του Μιχαήλ Μητσάκη, «Το φίλημα» :
2. «Στο Μανιάκι, πάνω στην κορυφή του λόφου, από τους τριακόσιους μαχητές δεν έμεινε κανένας ζωντανός… Κι ανάμεσά τους ο Παπαφλέσσας, που άρχισε πρώτος τη σφαγή και σταμάτησε τελευταίος, ωχρός, ξαπλωμένος, με πλατιά πληγή στο στήθος, κρατά ακόμα το σπασμένο κομμάτι από το σπαθί του, με δάχτυλα σφιχτά… Και ο Αιγύπτιος ανεβαίνει με καλπασμό αλόγων και κλαγγή ξιφών, με ήχους τύμπανων και βοή σαλπίγγων, ενώ τα μπαϊράκια του κυματίζουν στον άνεμο του βραδινού και τα μισοφέγγαρα τους αστράφτουν στον ορίζοντα της δύσης…
Ο Ιμπραήμ έφτασε στο φρύδι του λόφου, ανέβηκε και στάθηκε. Και μ’ ανοιχτό το βλέμμα, έκπληκτο, αναμετρά τα ψηλά κορμιά των παλικαριών, τα πλατιά τους στέρνα, τα μπράτσα τους τα δυνατά, τις ωραίες μορφές τους, τα περήφανα μέτωπά τους…
– Ποιος είναι ο Παπαφλέσσας; Οι οδηγοί του έτρεξαν, έδειξαν το πτώμα.
– Σηκώστε τον, μωρέ, πάρτε τον… Πάρτε τον, πλύντε τον… Πλύντε το το παλικάρι…
Δυο άντρες τον πήραν από τις μασχάλες, τον σήκωσαν, τον έστησαν στα πόδια του και πήγαν σε μια κοντινή πηγή. Τον έπλυναν και γύρισαν πίσω, φέρνοντάς τον.
– Στήστε τον εκεί από κάτω. Τον έστησαν σ’ ένα δέντρο, τον ακούμπησαν, τον στερέωσαν στον κορμό, τον ισορρόπησαν, σαν ζωντανό…
Τότε ο Ιμπραήμ πλησιάζει αργά προς το δέντρο, στέκεται και βλέπει σιωπηλός για πολλή ώρα το άπνοο σώμα του αντιπάλου και κάτω από το φως της σελήνης, που ανέτελλε εκείνη την ώρα αιματόχροη, κάτω απ’ τα κλαδιά που φρικιούσαν πένθιμα, φιλεί, με ένα παρατεταμένο φίλημα, τον όρθιο νεκρό».
Γ. Το Ναυαρίνο
Όσο για την Ναυμαχία του Ναυαρίνου, την 20ή Οκτωβρίου 1827, παραπέμπω -πέρα από αυτά που με τόση πληρότητα και ακρίβεια καταγράφει ο τόμος, τον οποίο παρουσιάζουμε σήμερα- στα όσα είχα τονίσει όταν επισκέφθηκα την Πύλο, τιμώντας την 192η επέτειο του μεγάλου αυτού ιστορικού γεγονότος, την 20ή Οκτωβρίου 2019. Έχω όμως χρέος σήμερα να υπενθυμίσω, για μιαν ακόμη φορά, ιδίως τα εξής:
1. Κατά πρώτο λόγο ουδείς μπορεί ν’ αμφισβητήσει το ότι η συμβολή των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής -της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας- υπήρξε καθοριστική για την ευόδωση της Εθνεγερσίας του 1821 και για την ίδρυση του Νεότερου Ελληνικού Κράτους, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830. Πολλώ μάλλον όταν η «φωτιά» της Επανάστασης του 1821 κινδύνευε να «σβήσει» από το βάρβαρο πέρασμα του Ιμπραήμ, στον οποίο είχε προσφύγει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μην μπορώντας μόνη της ν’ αντιμετωπίσει στο πεδίο της μάχης τους ηρωϊκούς Έλληνες Αγωνιστές του Έπους της Εθνεγερσίας του 1821.
2. Μόνο που εμείς, οι Έλληνες, έχουμε χρέος να υπενθυμίζουμε στους Συμμάχους και Εταίρους μας πόσο καθυστέρησαν την εποχή εκείνη να σταθούν στο πλευρό των Αγωνιζόμενων Ελλήνων, όπως και πόσο καθοριστικός προς την κατεύθυνση αυτή υπήρξε ο ρόλος του Φιλελληνικού Κινήματος στην Ευρώπη, ιδίως μετά το Μεσολόγγι, εκείνο τον «σκληρό Απρίλη» του 1826. Επίσης έχουμε χρέος να τους υπενθυμίζουμε ότι και μετά την Ναυμαχία του Ναυαρίνου, η διστακτικότητά τους ήταν τέτοια ώστε χρειάστηκαν τρία, ακόμη, «πικρά» χρόνια για να φθάσουμε στο Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830, με το οποίο, σύμφωνα με όσα προανέφερα, ιδρύθηκε, επιτέλους, το Νεότερο Ελληνικό Κράτος, ως το πρώτο Έθνος-Κράτος στην τότε Ευρώπη. Τέλος, ας μην λησμονούμε -το ακριβώς αντίθετο- πόσα η Ελλάδα οφείλει στον πρώτο Κυβερνήτη, τον Ιωάννη Καποδίστρια, ώστε να πεισθούν οι Μεγάλες Δυνάμεις τόσο για την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου του 1830 όσο και για την έκταση των πρώτων συνόρων του Νεότερου Ελληνικού Κράτους.
Επίλογος
Κλείνω αυτή την ομιλία μου επισημαίνοντας ότι η αξία του τόμου «Ιχνηλατώντας την συμβολή της Καλαμάτας και της Μεσσηνιακής Ενδοχώρας στο Έπος της Ανεξαρτησίας: Σηματωροί και Αγωνιστές του 1821» έγκειται και στο να μας υπενθυμίζει, αδιαλείπτως, το δικό μας Εθνικό Χρέος, ως «αντίδωρο» στο Έπος των Προγόνων μας κατά την Εθνεγερσία του 1821: Ανυποχώρητοι και υπό όρους αρραγούς ενότητας -μιας και ό,τι σημαντικό έχουμε επιτύχει οι Έλληνες το καταφέραμε ενωμένοι, ενώ ο διχασμός μας στοίχισε πολλά, ακόμη και τμήματα του Εθνικού μας Κορμού- οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε, έναντι πάντων, τα Εθνικά μας Θέματα και τα Εθνικά μας Δίκαια, πάνω στην βάση του πλήρους σεβασμού του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, στο σύνολό τους. Και τούτο οφείλουμε να το πράττουμε έχοντας εμπιστοσύνη πρωτίστως στο δικό μας φρόνημα και στις δικές μας δυνάμεις, ανεξάρτητα από την εκάστοτε διεθνή συγκυρία και την στάση άλλων. Άλλωστε, ως προς την επιτέλεση του Εθνικού μας Χρέους δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις, ιδίως δε όροι και προϋποθέσεις εξωγενούς προέλευσης. Και ακόμη τούτο: Για τον Ελληνισμό, εν συνόλω, ο αγώνας που άρχισε με την Εθνεγερσία του 1821 συνεχίζεται, έως ότου απελευθερωθεί και το τμήμα εκείνο της Μαρτυρικής Κύπρου, το οποίο τελεί υπό τουρκική κατοχή, κάτι που συνιστά όνειδος και για την Διεθνή Κοινότητα εν γένει αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κυρίως δε για την τελευταία, δοθέντος ότι η τουρκική κατοχή στην Κύπρο -πλήρες Κράτος-Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης- πλήττει, ευθέως και καιρίως, πέραν του Διεθνούς Δικαίου και τον ίδιο τον πυρήνα του Ευρωπαϊκού Δικαίου και της Ευρωπαϊκής Νομιμότητας.
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ‘21
Μιλώντας για την επετειακή έκδοση, ο Καθηγητής Θανάσης Χρήστου, αρχικά περιέγραψε το ιστορικό από τη σύλληψη της ιδέας έως και την έκδοση του αφιερωματικού τόμου, ενώ αναφέρθηκε στην επίπονη αλλά σπουδαία εργασία προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών ως προς την αναζήτηση αρχειακού υλικού και ως προς την ιστορική τεκμηρίωσή του. Ιδιαίτερη δε, αναφορά υπήρξε στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, αλλά και στην αξιοποίηση πηγών μέσα από τον επαναστατικό τύπο εκείνης της περιόδου, καθώς κι άλλων αρχείων που σώζονται κι αφορούν την προ και μεταεπαναστατική περίοδο.
Ο κ. Χρήστου τόνισε ότι στόχος του εν λόγω έργου είναι η τεκμηρίωση και ανάδειξη του πολυαίμακτου εγχειρήματος των Ελλήνων, εστιάζοντας σε τρία κομβικά επεισόδια, την απελευθέρωση της Καλαμάτας, τη Μάχη στο Μανιάκι και τη Ναυμαχία στο Ναβαρίνο.
Αποσπάσματα από τον αφιερωματικό τόμο διάβασε η Πρόεδρος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων, φιλόλογος Αντωνία Παυλάκου, ενώ η εκδήλωση πλαισιώθηκε μουσικά από το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας με τη «Δωδεκανησιακή Σουίτα» του Γιάννη Κωνσταντινίδη.
Το συντονισμό της εκδήλωσης είχε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Κοινότητας Καλαμάτας, Παναγιώτης Λύρας, ενώ η πραγματοποίησή της έγινε με όρους λειτουργίας κλειστών θεάτρων (αμιγείς χώροι) και σε εφαρμογή των υγειονομικών μέτρων που είναι σε ισχύ.
