Του ΜΑΝΩΛΗ ΜΑΚΑΡΗ*
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στην τοπική αυτοδιοίκηση που έχει ως στόχο να υπάρξει ακριβής αποτύπωση της βούλησης του λαού στην κατανομή των εδρών στα αντίστοιχα συμβούλια.
To μέχρι τώρα ισχύον -πλειοψηφικό- εκλογικό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση αλλοιώνει την λαϊκή βούληση, όπως αυτή εκφράζεται στις εκλογές, και ενισχύει τις κακοδαιμονίες του πολιτικού συστήματος καθιστώντας τις τακτικές της διαπλοκής και των πελατειακών σχέσεων κυρίαρχες.
Οι συνέπειες; Επικίνδυνο έλλειμμα δημοκρατίας και «σφετερισμός» της εξουσίας που οδηγεί τελικά στη μη ουσιαστική αντιπροσώπευση μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος καταργώντας τον αποφασιστικό ρόλο των δημοτικών συμβούλων, τόσο των δημοτικών παρατάξεων που μειοψήφησαν όσο και της παράταξης που πλειοψήφησε.
Μια συνοπτική και επιγραμματική αντιπαραβολή των δύο συστημάτων καθιστά απολύτως εναργή τα όσα προαναφέρω καθώς στο πλειοψηφικό σύστημα:
- Η πλειοψηφούσα στο 2ο γύρο δημοτική ή περιφερειακή παράταξη εξασφαλίζοντας το 60% των συμβούλων στο δημοτικό συμβούλιο και τις αντίστοιχες επιτροπές (ανεξάρτητα από το ποσοστό που έλαβε στον πρώτο γύρο ) έχει την άνεση να περνάει οποιαδήποτε εισήγηση αδιαφορώντας για της τοπικής κοινωνίας όπως αυτή εκφράζεται με τους δημοτικούς συμβούλους, με τα τοπικά συμβούλια ή άλλους θεσμοθετημένους φορείς.
- Η επιτροπή διαβούλευσης έχει καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα αφού δεν λαμβάνονται υπόψη οι αποφάσεις της ειδικά όταν δεν συμπίπτουν με τις αποφάσεις της δημοτικής αρχής.
- Τα έργα που προκρίνονται αντιπροσωπεύουν αυτά που έχουν ψηφοθηρικό χαρακτήρα και όχι έργα υποδομής. Πολύ εύκολα οι δήμαρχοι προσδοκώντας την επανεκλογή τους κατευθύνουν πόρους σε έργα βιτρίνας.
- Οι τοπικές κοινότητες υποχρηματοδοτούνται. Τα χωριά ρημάζουν γιατί μην έχοντας πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και αναγκαία εκλογική δύναμη δεν συγκινούν την εκάστοτε δημοτική αρχή.
Ενώ με την απλή αναλογική:
- Ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης δεν θα έχει το «αλάθητο» και θα πρέπει να αναζητά συναίνεση όχι μόνο στην πλειοψηφία αλλά και στην μειοψηφία. Από την άλλη μεριά πρέπει να υπάρξουν κάποιες αναγκαίες ασφαλιστικές δικλείδες έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η κυβερνησιμότητα.
- Ισχυροποιείται η ψήφος των συμβούλων καθιστώντας τους υπεύθυνους για την κάθε απόφαση που πλέον δεν θα μπορούν να κρύβονται πίσω από οποιαδήποτε παραταξιακή γραμμή αφού πλέον κάθε ψήφος θα έχει σημασία.
- Δίνεται η δυνατότητα να αξιοποιούνται σε θέσεις ευθύνης (αντιδημάρχου ή αντιπεριφερειάρχη) ικανοί σύμβουλοι από κάθε παράταξη.
- Δίνει τη δυνατότητα της ψήφισης σε επίπεδο μικρών τοπικών κοινοτήτων ανθρώπων ανεξάρτητα από την επιλογή του δημάρχου. Δηλαδή μπορεί να ψηφίσεις τον καλό πρόεδρο για το χωριό σου αλλά για τον δήμο να ψηφίσεις τον ικανότερο εκ των υποψηφίων δημάρχων ανεξαρτήτως παράταξης.
- Τα τοπικά συμβούλια ενισχύονται και μπορούν αυτόνομα να διαχειρίζονται κονδύλια για την κατασκευή τοπικών έργων.
- Με τη δυνατότητα των τοπικών δημοψηφισμάτων για σημαντικά ζητήματα που μπορεί η ίδια η τοπική κοινωνία να αποφασίζει. Τα τοπικά δημοψηφίσματα είναι μια κοινή πρακτική σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που ουσιαστικά καθιστά υπεύθυνο τον ίδιο τον πολίτη για τα τοπικά ζητήματα.
Από την εμπειρία μου στην τοπική αυτοδιοίκηση (τόσο από την πλευρά της συμπολίτευσης όσο και από την πλευρά της αντιπολίτευσης) πρέπει να επισημάνω τα ακόλουθα:
Γενικώς σε επίπεδο δημοτικού συμβουλίου η πλειονότητα των εισηγήσεων ψηφίζονται ομόφωνα. Υπάρχουν όμως κρίσιμα θέματα στα οποία πρέπει να επιδιώκεται η ευρύτερη δυνατή συναίνεση έτσι ώστε να αποφεύγονται τα λάθη. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων από το Δήμο Καλαμάτας. Αν έγκαιρα είχε εισακουστεί η αντιπολίτευση δεν θα είχαμε καταλήξει στα σημερινά αδιέξοδα με την μεγάλη περιβαλλοντική υποβάθμιση του Ταϋγέτου.
Γενικώς η καθιέρωση της απλής αναλογικής σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης μπορεί να αποτελέσει ένα θετικό βήμα για να λύνονται τα προβλήματα με βάση την συναίνεση, την σύγκλιση των απόψεων και τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Επί του τελικού νομοσχεδίου θα τοποθετηθούμε μόλις αυτό κατατεθεί. Βέβαια η απλή αναλογική δεν είναι πανάκεια καθώς χρειάζεται να γίνουν και άλλες τομές που θα επιτρέψουν στην τοπική αυτοδιοίκηση να έχει όλους τους απαιτούμενους πόρους για την επιτέλεση της αποστολής της έτσι ώστε να πάψει να είναι ο «φτωχός» συγγενής του κράτους.
* Ιατρός Καρδιολόγος – ΜSc Τοπικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης – Επικεφαλής Μείζονος Αντιπολίτευσης Δήμου Καλαμάτας
