Η Νέα Κινηματογραφική Λέσχη και η Θεατρική Διαδρομή Καλαμάτας τιμούν την Παγκόσμια Ημέρα του Ολοκαυτώματος (27/01), με κινηματογραφική προβολή της “Ανάκρισης” του Πέτερ Βάις. Η Ανάκριση είναι μια πρωτόγνωρη κινηματογραφημένη θεατρική παράσταση που παίχθηκε στο “Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας” πριν 2 χρόνια από την ακτιβιστική ομάδα “Θεατρική Διαδρομή Καλαμάτας”.
Η προβολή θα γίνει την Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2020, στις 9:30 το βράδυ, στο αμφιθέατρο “Θ. Αγγελόπουλος” του Εργατικού Κέντρου Καλαμάτας και η είσοδος θα είναι ελεύθερη.
Το έργο είναι μια μαραθώνια επίπονη και επίμονη επτάμηνη θεατρική δράση – άσκηση – παρουσίαση πάνω στο συγκλονιστικό έργο “Ανάκριση” του μεγάλου Γερμανού δραματουργού Πέτερ Βάις σε μετάφραση Πέτρου Μάρκαρη, σε μουσική Λουϊτζι Νόνο – Μίκη Θεοδωράκη και σε σκηνοθεσία – θεατρική προσαρμογή Κώστα Χαλκιά που παίζει και τον ρόλο του προέδρου του δικαστηρίου μαζί με τους ερασιτέχνες ηθοποιούς.
Ένα κλασσικό έργο του “Θεάτρου Ντοκουμέντο” που στηρίχθηκε στο αρχειακό υλικό του μεγαλύτερου γεγονότος, μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης του 1945, της δίκης της Φραγκφούρτης του 1964 για το Άουσβιτς, όπου συντελέσθηκε, κυρίως, το μεγαλύτερο έγκλημα της νεότερης ιστορίας, μιας επιστημονικής – συστηματικής εξολόθρευσης 6.000.000 ανθρώπων. Το συνολικό αποτέλεσμα αυτής της θεατρικής δράσης κινηματογράφησε με 4 κάμερες ο διευθυντής φωτογραφίας Λεωνίδας Παπαδόπουλος.
Σημείωμα του Κώστα Χαλκιά
«Ήδη, σας το είπα. Είναι η βαρβαρότητα. Τη βλέπω να ‘ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ ίσως, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του» – Οδυσσέας Ελύτης
«Όποιος δε φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά (…) Η υποταγή ή ο εθισμός σε μια τέτοια συνύπαρξη, ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πώς πρέπει, του πώς οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε; Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοηθά να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος που προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά. Η μορφή του τέρατος είναι αποκρουστική. Όταν όμως το πρόσωπο του τέρατος πάψει να μας τρομάζει, τότε πρέπει να φοβόμαστε… γιατί αυτό σημαίνει ότι έχουμε αρχίσει να του μοιάζουμε (…)».
«Αυτό το “τέρας» άλλοτε καμουφλαρισμένο και άλλοτε ξεδιάντροπα προκλητικό έχει γιγαντωθεί, έχει αποκτήσει πολλές μορφές. Τα πλοκάμια του απειλούν θεούς και δαίμονες».
«Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος». Μάνος Χατζιδάκις
Ο Πέτερ Βάις ως θεατής και ακροατής, μαζί με τον Άρθουρ Μίλερ κι άλλους διανοούμενους της εποχής του, παρακολουθεί τη δίκη για τα εγκλήματα του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Ο Π.Β. αξιοποιεί και συνθέτει το τεράστιο υλικό της δίκης σ’ ένα σχεδόν θρησκευτικό ποιητικό ορατόριο 11 τραγουδιών (ενοτήτων), σε μια ανεπανάληπτη σκηνική σύνθεση των ομάδων: Κατηγορούμενοι- Επιζώντες μάρτυρες του Άουσβιτς-Μάρτυρες υπεράσπισης-Δικαστήριο.
Η «Ανάκριση» ανέβηκε για πρώτη φορά το 1965 στο Δυτικό Βερολίνο από την «Ελεύθερη Λαϊκή Σκηνή» σε σκηνοθεσία Έρβιν Πισκάτορ με μουσική Λουίτζι Νόνο και σκηνικά Χανς – Ούλριχ Σμύκλε, και συγχρόνως σε άλλες 15 γερμανικές πόλεις. Επίσης ανέβηκε στο Pikolo Theatro στο Μιλάνο, στη Στοκχόλμη από τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν κι άλλους μεγάλους σκηνοθέτες σε όλο τον κόσμο.
Στην Ελλάδα ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Νίκου Περέλη, στο θέατρο “Τζένη Καρέζη” με τον Κώστα Καζάκο σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη (νυν καλλιτεχνικού διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας) και παίχθηκε στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ δυο φορές. Στη πρώτη ραδιοφωνική παρουσίαση το 1982 στην ΕΡΤ συμμετείχα κι εγώ σε σκηνοθεσία Τάκη Βουτέρη.
Ο Πέτερ Βάις δεν είναι ο αγαπημένος των θεατρικών σκηνών λόγω απαιτήσεων και ιδεολογίας. Η «Θεατρική Διαδρομή» μαζί με το Εθνικό Θέατρο είναι το δεύτερο θεατρικό σχήμα πανελλαδικά που ανεβάζει δυο έργα του Π.Β. Τιμώ τους πάντες που απαρτίζουν αυτό το θεατρικό σχήμα και ιδιαίτερα τους ακτιβιστές ηθοποιούς μου που σε κάθε στιγμή ξεπερνούν τους εαυτούς τους… και de profuntis στον ακτιβιστή supervisor Ηλία Παρθένιο για την υπερπολύτιμη συμβολή του για την πραγματοποίηση αυτής της παράστασης
Με απέραντη ευγνωμοσύνη στον αείμνηστο δημοσιογράφο Κώστα Νίτσο εκδότη του θρυλικού περιοδικού «ΘΕΑΤΡΟ», που υπήρξε μια αξεπέραστη ελληνική θεατρική εγκυκλoπαίδεια. Σ’ αυτό το περιοδικό δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά τα πάντα γύρω από τον Πέτερ Βάις και την «Ανάκριση». Σαν παράδειγμα αναφέρω την πληροφορία που διάβασα σ ένα από τα τεύχη του «Θ» για το συμφωνικό έργο του Λουΐτζι Νόνο (II cando sospeso 1958) πάνω στα γράμματα των εκτελεσμένων της Καισαριανής, όπως κι εξαιτίας του «Θ» ανακάλυψα την μουσική του Λ.Ν. για το πρώτο ανέβασμα της «Ανάκρισης».
Με απέραντη ευγνωμοσύνη στον ακούραστο μεταφραστή Πέτρο Μάρκαρη. Ένα βαθύτατο προσωπικό χρέος με οδήγησε στη απόφασή μου να συμμετέχω κι ως ακτιβιστής ηθοποιός στη παράσταση αυτή.
Κώστας Χαλκιάς
Ακολουθεί το trailer:
