Benchmarking στην Κυκλική Οικονομία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το 2015 ένα σχέδιο δράσης για να στηρίξει την επιτάχυνση της μετάβασης της Ευρώπης προς μια κυκλική οικονομία, την τόνωση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας, την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Το σχέδιο δράσης προέβλεπε 54 μέτρα για να «κλείσει» ο κύκλος ζωής των προϊόντων: από την παραγωγή και την κατανάλωση μέχρι τη διαχείριση των αποβλήτων και την αγορά δευτερογενών πρώτων υλών. Παράλληλα, ορίζει 5 τομείς προτεραιότητας των οποίων η μετάβαση θα επιταχυνθεί σε όλο το εύρος της αλυσίδας αξίας τους.
a) πλαστικά,
b) απόβλητα τροφίμων,
c) πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας,
d) κατασκευές και κατεδαφίσεις,
e) βιομάζα και υλικά βιολογικής προέλευσης.
Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην οικοδόμηση ισχυρών θεμελίων επί των οποίων μπορούν να στηριχθούν και να ευδοκιμήσουν οι επενδύσεις και η καινοτομία. Η μετάβαση αυτή στηρίζεται οικονομικά από:
- τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία,
- το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020,
- το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ),
- το πρόγραμμα LIFE.
Το σχέδιο δράσης προωθεί τη στενή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών (ανάμεσα τους και η Ελλάδα), των περιφερειών και των δήμων. Επιπρόσθετα συνεργασία προτάθηκε σε επιχειρήσεις, ερευνητικούς φορείς, πολίτες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη που συμμετέχουν στην κυκλική οικονομία. Και οι 54 δράσεις στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού έχουν πλέον υλοποιηθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης. Έχει ήδη δημοσιευτεί ολοκληρωμένη έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία, το οποίο ενέκρινε η σχετική επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2015.
Οι αποτελεσματικές λύσεις για την διαχείριση των απορριμμάτων είναι μία από τις θεματικές που μας ενδιαφέρει άμεσα εδώ στην Καλαμάτα την τρέχουσα περίοδο. Εκτός από την καλύτερη οργάνωση και συνέπεια του αρμόδιου φορέα στο Δήμο Καλαμάτας οφείλουμε να δούμε τι γίνεται γύρω μας ευρωπαϊκά και τις ευκαιρίες που χάνουμε!
Ακολουθεί μια εφαρμοσμένη και πρότυπη λύση στο πρόβλημα των απορριμμάτων από την «γειτονική» μεν «βαλκάνια» δε Πολωνία, ώστε:
α) να μειωθεί η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα (κινδυνεύει η υγεία όλων μας),
β) να αποκατασταθούν τα ενδιαιτήματα του Ταϋγέτου (φυσικό περιβάλλον), και
γ) να έχουμε επιτέλους μια ολοκληρωμένη λύση ανακύκλωσης (αειφόρος ανάπτυξη).
Στοιχεία:
Πληθυσμός Μεσσηνίας: 160.000 άτομα
Πληθυσμός Lublin (Πολωνία): 350.000 άτομα
Πληθυσμός συνεργαζόμενων δήμων στο Lublin:137.000 άτομα
Το υπό εξέταση έργο, το οποίο έλαβε χρηματοδότηση ύψους 7.808.368 ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Lublin της Πολωνίας, προσπάθησε να φέρει τη λύση των απορριμμάτων σε πολλούς δήμους της Πολωνίας ταυτόχρονα με την κατασκευή ενός υπερσύγχρονου εργοστασίου διαχείρισης αποβλήτων εξοπλισμένου με τεχνολογία ικανή να επεξεργαστεί ολόκληρη τη ροή των αστικών αποβλήτων της περιοχής. Το κέντρο λαμβάνει και διαχωρίζει τα αστικά απόβλητα σε απορρίμματα συσκευασίας (ανακυκλώσιμα υλικά), οργανικά απόβλητα, επικίνδυνα απόβλητα και απορρίμματα από ορυκτά κλάσματα. Τα πράσινα απόβλητα μπορούν επίσης να διαχωριστούν και να τεμαχιστούν για λίπασμα και υπάρχει η δυνατότητα μετατροπής ορισμένων αποβλήτων σε παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου. Τα ογκώδη απόβλητα και ο χρησιμοποιούμενος ηλεκτρονικός εξοπλισμός μπορούν επίσης να συλλεχθούν από τους κατοίκους και να μετασχηματιστούν σε ανακυκλώσιμες πρώτες ύλες. Μέχρι την ολοκλήρωση αυτού του έργου, η διαχείριση των αποβλήτων στους δήμους που ανήκουν στο PROEKOB – μια εταιρική σχέση 15 δήμων στην πολωνική επαρχία Lublin – έτεινε να πραγματοποιείται με αποδιοργανωμένο τρόπο ασυμβίβαστο τόσο με τις πολωνικές, όσο και με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές (όπως εδώ στην Καλαμάτα το έτος 2019 και μπαίνουμε στο 2020). Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί ότι τα απόβλητα από την επιλεκτική συλλογή στο Lublin αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό όλων των συλλεγόμενων αποβλήτων. Αυτό σήμαινε ότι ένα υψηλό ποσοστό αποβλήτων που διαφορετικά θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν κατέληγε σε χώρους υγειονομικής ταφής, οδηγώντας σε υψηλό λειτουργικό κόστος και σε μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική ζημία (βλέπε Μαραθόλακκα εδώ στη Μεσσηνία).
Η προέλευση αυτού του έργου ξεκίνησε το 2004, όταν τρεις δήμοι στο Λούμπλιν δημιούργησαν το PROEKOB και διόρισαν μια Ένωση Ειδικού Σκοπού για την εφαρμογή ενός κοινού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων. Κατά τα προσεχή έτη εντάχθηκαν και άλλοι περιφερειακοί δήμοι στο πρόγραμμα αυτό. Αυτή η εταιρική σχέση ήταν αποφασιστικής σημασίας για την δόμηση αυτού του νέου κέντρου διαχωρισμού αποβλήτων, το οποίο χειρίζεται τα απόβλητα για περίπου 137.000 κατοίκους. Ίσως μια από τις πιο σημαντικές πτυχές αυτού του έργου να είναι η μακροπρόθεσμη επένδυση στη βελτίωση του περιβάλλοντος. Το έργο έχει ήδη συμβάλει στη μείωση της ποσότητας ρύπων στον αέρα και στο υπέδαφος, εισήγαγε αποτελεσματικές διαδικασίες διαχείρισης αποβλήτων και βελτιωμένη περιβαλλοντική διαχείριση. Για παράδειγμα, το έργο έχει μειώσει σημαντικά τους κινδύνους που δημιουργούν οι χώροι υγειονομικής ταφής σε ευπαθή πτηνά και τρωκτικά και έχει μειώσει τις εκπομπές βιοαερίου. Η νέα τεχνολογία ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων (σε αντίθεση με την πόλη μας) με την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων υγειονομικής ταφής μέσω της επεξεργασίας και της ανάκτησης.
Η συνολική επένδυση για το έργο με τίτλο: «Κατασκευή διαχείρισης αποβλήτων για ενώσεις ειδικών χρήσεων δήμων PROEKOB» ανήλθε σε 11.060.208 ευρώ, με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ να συνεισφέρει 7.808.368 ευρώ μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος «Lubelskie» για την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Αυτά γίνονταν στα Βαλκάνια στο τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων, όσο εμείς δηλώναμε Ευρωπαίοι πολίτες. Η πηγή των παραπάνω στα Αγγλικά επισυνάπτεται μαζί με το πρωτότυπο κείμενο για να ενεργοποιηθούν οι αρμόδιοι. Έχουμε καθυστερήσει 15 χρόνια!
Χειλάς Θ. Παναγιώτης
www.cheilas.gr
Δημοτικός Σύμβουλος Καλαμάτας
- Πηγή: European Committee (2016), “Regional cooperation drives sustainable waste solution”, Brussels.
