Οι Ρώσοι μπορεί ακόμη να κατακτήσουν την Ουκρανία. Όμως οι Ουκρανοί έδειξαν τις τελευταίες ημέρες ότι δεν θα τους αφήσουν να την κρατήσουν
Λιγότερο από μία εβδομάδα μετά τον πόλεμο, φαίνεται όλο και πιο πιθανό ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν οδεύει προς μια ιστορική ήττα. Μπορεί να κερδίσει όλες τις μάχες αλλά να χάσει τον πόλεμο. Το όνειρο του Πούτιν για την ανοικοδόμηση της ρωσικής αυτοκρατορίας βασιζόταν πάντα στο ψέμα ότι η Ουκρανία δεν είναι πραγματικό έθνος, ότι οι Ουκρανοί δεν είναι πραγματικός λαός και ότι οι κάτοικοι του Κιέβου, του Χάρκοβο και του Λβοβ λαχταρούν την κυριαρχία της Μόσχας. Αυτό είναι ένα πλήρες ψέμα – η Ουκρανία είναι ένα έθνος με περισσότερα από χίλια χρόνια ιστορίας και το Κίεβο ήταν ήδη μια μεγάλη μητρόπολη όταν η Μόσχα δεν ήταν καν χωριό. Όμως ο Ρώσος δεσπότης έχει πει τόσες φορές το ψέμα του, που προφανώς το πιστεύει και ο ίδιος.
Όταν σχεδίαζε την εισβολή στην Ουκρανία, ο Πούτιν μπορούσε να βασιστεί σε πολλά γνωστά γεγονότα. Ήξερε ότι στρατιωτικά η Ρωσία υπερτερεί της Ουκρανίας. Ήξερε ότι το ΝΑΤΟ δεν θα έστελνε στρατεύματα για να βοηθήσει την Ουκρανία. Γνώριζε ότι η ευρωπαϊκή εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα έκανε χώρες όπως η Γερμανία να διστάζουν να επιβάλουν αυστηρές κυρώσεις. Με βάση αυτά τα γνωστά γεγονότα, το σχέδιό του ήταν να χτυπήσει σκληρά και γρήγορα την Ουκρανία, να την αποκόψει από την κυβέρνησή της, να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς-μαριονέτα στο Κίεβο και να ξεπεράσει την ανίσχυρη οργή των δυτικών κυρώσεων.
Αλλά υπήρχε ένα μεγάλος άγνωστος σε αυτό το σχέδιο. Όπως έμαθαν οι Αμερικανοί στο Ιράκ και οι Σοβιετικοί στο Αφγανιστάν, είναι πολύ πιο εύκολο να κατακτήσεις μια χώρα παρά να την κρατήσεις (υποταγμένη). Ο Πούτιν ήξερε ότι είχε τη δύναμη να κατακτήσει την Ουκρανία. Θα αποδεχόταν όμως ο ουκρανικός λαός το καθεστώς-μαριονέτα της Μόσχας; Ο Πούτιν έβαλε στοίχημα ότι θα το έκαναν. Εξάλλου, όπως «εξήγησε» επανειλημμένα σε όποιον ήθελε να τον ακούσει, η Ουκρανία «δεν είναι πραγματικό έθνος και οι Ουκρανοί δεν είναι πραγματικός λαός». Το 2014, οι άνθρωποι στην Κριμαία δεν αντιστάθηκαν σχεδόν καθόλου στους Ρώσους εισβολείς. Γιατί το 2022 να είναι διαφορετικά;
Κάθε μέρα που περνά, γίνεται όμως όλο και πιο σαφές ότι ο Πούτιν χάνει το στοίχημα. Ο ουκρανικός λαός αντιστέκεται με όλη του την καρδιά, κερδίζοντας τον θαυμασμό όλου του κόσμου – και κερδίζοντας τον πόλεμο. Πολλές μαύρες μέρες περιμένουν. Οι Ρώσοι μπορεί ακόμα να κατακτήσουν ολόκληρη την Ουκρανία. Αλλά για να κερδίσουν τον πόλεμο, οι Ρώσοι θα έπρεπε να κρατήσουν (υποταγμένη) την Ουκρανία, και μπορούν να το κάνουν μόνο αν τους αφήσει ο ουκρανικός λαός. Αυτό όμως φαίνεται όλο και πιο απίθανο να συμβεί.
Κάθε ρωσικό τανκ που καταστρέφεται και κάθε Ρώσος στρατιώτης που σκοτώνεται αυξάνει το θάρρος των Ουκρανών να αντισταθούν. Και κάθε Ουκρανός που σκοτώνεται βαθαίνει το μίσος των Ουκρανών. Το μίσος είναι το πιο άσχημο από τα συναισθήματα. Αλλά για τα καταπιεσμένα έθνη, το μίσος είναι ένας κρυμμένος θησαυρός. Θαμμένο βαθιά στην καρδιά, μπορεί να διατηρήσει αντίσταση για γενιές. Για να αποκαταστήσει τη ρωσική αυτοκρατορία, ο Πούτιν χρειαζόταν μια σχετικά αναίμακτη νίκη που θα οδηγούσε σε μια σχετικά μισητή ειρήνη. Χύνοντας όλο και περισσότερο ουκρανικό αίμα, ο Πούτιν διασφαλίζει ότι το όνειρό του δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Τελικά, δεν θα είναι το όνομα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ γραμμένο στο πιστοποιητικό θανάτου της ρωσικής αυτοκρατορίας: θα είναι του Πούτιν. Ο Γκορμπατσόφ άφησε τους Ρώσους και τους Ουκρανούς να νιώθουν σαν αδέρφια. Ο Πούτιν τους έχει μετατρέψει σε εχθρούς και έχει εξασφαλίσει ότι το ουκρανικό έθνος θα αυτοπροσδιορίζεται εφεξής σε αντίθεση με τη Ρωσία.
Τα έθνη τελικά χτίζονται πάνω σε ιστορίες. Κάθε μέρα που περνά προσθέτει περισσότερες ιστορίες που θα διηγούνται οι Ουκρανοί όχι μόνο στις σκοτεινές μέρες που έρχονται, αλλά για δεκαετίες και στις επόμενες γενιές. Ο πρόεδρος που αρνήθηκε να φύγει από την πρωτεύουσα, λέγοντας στις ΗΠΑ ότι χρειάζεται πυρομαχικά – όχι βόλτα. Οι στρατιώτες από το Snake Island που είπαν σε ένα ρωσικό πολεμικό πλοίο “άντε γαμήσου”! Οι πολίτες που προσπάθησαν να σταματήσουν τα ρωσικά τανκ μπαίνοντας μπροστά τους. Αυτό είναι το υλικό από το οποίο χτίζονται τα έθνη. Μακροπρόθεσμα, αυτές οι ιστορίες μετρούν περισσότερο από τα τανκς.
Ο Ρώσος δεσπότης θα έπρεπε να το γνωρίζει όπως όλοι. Ως παιδί, μεγάλωσε και ανατράφηκε με ιστορίες για τη ρωσική γενναιότητα στην πολιορκία του Λένινγκραντ. Τώρα δημιουργεί περισσότερες τέτοιες ιστορίες, αλλά υποδύεται πλέον τον ρόλο του Χίτλερ.
Οι ιστορίες της ουκρανικής γενναιότητας δίνουν αποφασιστικότητα όχι μόνο στους Ουκρανούς, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Δίνουν κουράγιο στις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών εθνών, στην αμερικανική διοίκηση, ακόμη και στους καταπιεσμένους πολίτες της Ρωσίας. Εάν οι Ουκρανοί τολμούν να σταματήσουν ένα τανκ με γυμνά χέρια, η γερμανική κυβέρνηση μπορεί να τολμήσει να τους προμηθεύσει με μερικούς αντιαρματικούς πυραύλους, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να τολμήσει να αποκόψει τη Ρωσία από το σύστημα τραπεζικών συναλλαγών Swift και οι Ρώσοι πολίτες μπορούν να τολμήσουν να δείξουν την αντίθεσή τους σε αυτόν τον παράλογο πόλεμο.
Δυστυχώς, αυτός ο πόλεμος πιθανόν να είναι μακροχρόνιος. Αλλά το πιο σημαντικό ζήτημα έχει ήδη κριθεί. Οι τελευταίες μέρες απέδειξαν σε ολόκληρο τον κόσμο ότι η Ουκρανία είναι πραγματικό έθνος, ότι οι Ουκρανοί είναι πραγματικός λαός και ότι σίγουρα δεν θέλουν να ζήσουν κάτω από μια νέα ρωσική αυτοκρατορία. Το κύριο ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να διεισδύσει αυτό το μήνυμα στα χοντρά τείχη του Κρεμλίνου.
Yuval Noah Harari
Ιστορικός και συγγραφέας του Sapiens: A Brief History of Humankind
Πηγή: The Guardian | Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου 2022
Μετάφραση & Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Α. Μαρκάκης
- Φωτογραφία (Evgeniy Maloletka/AP): Εκπαίδευση όπλων κοντά στο Χάρκοβο την Κυριακή: «Οι τελευταίες μέρες απέδειξαν ότι οι Ουκρανοί σίγουρα δεν θέλουν να ζήσουν κάτω από μια νέα ρωσική αυτοκρατορία»
