Στο πλαίσιο της προσπάθειας αναγέννησης του ιστορικού οικισμού των Κάτω Αμπελοκήπων και σε συνέχεια προτάσεων που είχαν αποσταλεί στην Κοινότητα Αμπελοκήπων για το σκοπό αυτό στο τέλος του προηγούμενου έτους, κατά την ανάληψη της θητείας της νέας δημοτικής αρχής, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας απέστειλε αίτημα με ολοκληρωμένη πρόταση προς το Δήμο Πύλου – Νέστορος και την Περιφέρεια Πελοποννήσου για την ανάπλαση της πλατείας του ιστορικού οικισμού των Κάτω Αμπελοκήπων.
Ειδικότερα, η πρόταση βασίστηκε στο γεγονός ότι, τα τελευταία 5 έτη στον οικισμό των Κάτω Αμπελοκήπων, σε ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας με το Δήμο Πύλου – Νέστορος, έχουν επιτευχθεί τα εξής:
1. Δημιουργία του 1ου Πάρκου Ελληνικής Επανάστασης στην Ελλάδα με την αρωγή 21 ιστορικών Δήμων της Πελοποννήσου.
2. Θεσμική ανάδειξη της Μάχης Κάτω Μηναγίων (πρώτη πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων και Τουρκοαιγυπτίων στην Πελοπόννησο), που πρόσφατα χαρακτηρίστηκε Δημόσια Εορτή Τοπικής Σημασίας με απόφαση της Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας και πλέον εορτάζεται την 3η Μαρτίου κάθε έτους.
3. Θεσμική ανάδειξη του Διατηρητέου Δημοτικού Σχολείου Κάτω Αμπελοκήπων – Αρχηγείο Εθνικής Αντίστασης Νότιας Μεσσηνίας 1941-44 (το 2018 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο ύστερα από συντονισμένες ενέργειες της κοινωνίας των πολιτών και πολλών φορέων), μέσω της καθιέρωσής του ως τόπου εορτασμού για το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου την 9η Μαΐου κάθε έτους με ομόφωνη απόφαση του Δ.Σ. Δήμου Πύλου – Νέστορος. Επίσης, στο πλαίσιο ανάδειξης των 3 κτηρίων που λειτούργησαν ως σχολεία στον οικισμό, τοποθετήθηκαν σχετικές ενημερωτικές μαρμάρινες πλακέτες. Παράλληλα, την περίοδο αυτή, το Υπουργείο Πολιτισμού εκπονεί τις μελέτες αποκατάστασής του, ώστε ακολούθως να λειτουργήσει ως «Παρατηρητήριο Πολιτισμικών και Περιβαλλοντικών Πόρων» της περιοχής.
4. Δημιουργία δικτύου μονοπατιών (το μοναδικό δίκτυο της Νότιας Μεσσηνίας, με 4 πεζοπορικές διαδρομές συνολικού μήκους 32 Km) με την ονομασία «Μεσογειακά Μονοπάτια Μηναγίων» και κατασκευή info kiosk για το εν λόγω δίκτυο στον οικισμό με χρηματοδότηση του Δήμου Πύλου – Νέστορος, που το επισκέπτεται πλήθος πεζοπόρων και σχετικών ομίλων.
5. Εν εξελίξει δημιουργία Μουσείου Σχολικής Ιστορίας σε κτήριο που λειτούργησε ως δημοτικό σχολείο.
6. Δημιουργία χάρτη ξενάγησης οικισμού με 32 σημεία ενδιαφέροντος (ο μοναδικός οικισμός του Δήμου που θα διαθέτει στην είσοδό του πίνακα με τα σημεία ενδιαφέροντος).
7. Προβολή του «Μονοπατιού Μηναγιώτικου Natura 2000» (Κάτω Αμπελόκηποι – Φοινικούντα) του εν λόγω δικτύου από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού και παρουσίασή του στο νέο πεζοπορικό χάρτη του Οργανισμού που διανέμεται από τα γραφεία του ανά τον κόσμο (το μοναδικό μονοπάτι που προβάλλεται από τον ΕΟΤ στη Μεσσηνία).
8. Δημιουργία καλοκαιρινού πολιτισμικού φεστιβάλ (το μοναδικό φεστιβάλ σε οικισμό του Δήμου Πύλου – Νέστορος).
9. Ανάδειξη και ένταξη 7 μνημειακών δέντρων του οικισμού στο «Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης», το οποίο είναι υποψήφιο ένταξης στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Μεταξύ αυτών, η γηραιότερη λυγαριά της Ελλάδας, όπου το 2021 έγινε επετειακή εκδήλωση σήμανσής της με ετικέτα του εν λόγω δικτύου σε συνεργασία με την Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής των Ελλήνων υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021».
10. Ανάδειξη των ιστορικών υδρόμυλων και του καταρράκτη «Παλιόμυλος» του οικισμού, μέσω επιστημονικών ερευνητικών μελετών – δημοσιεύσεων και μέσω του εν λόγω δικτύου μονοπατιών.
11. Καθαρισμός και ανάδειξη του φραγκικού οχυρού Molines
12. Καθαρισμός και ανάδειξη μεσαιωνικής εκκλησίας Αγ, Νικολάου
Επίσης, σύντομα δημοπρατείται το φράγμα Μηναγιώτικο, που έλκει την ονομασία του από τον εν λόγω οικισμό (μέχρι το 1940 ο οικισμός ονομαζόταν Κάτω Μηνάγια) και σχεδιάζεται, η δημιουργία ενός info kiosk στον οικισμό σε σχέση με αυτό το μεγάλο έργο της Πελοποννήσου, καθώς και η δημιουργία ενός Παρατηρητήριου Φύσης στην είσοδο του οικισμού με θέα την τεχνητή λίμνη που θα δημιουργηθεί.
Ακολούθως, το επόμενο έτος (2025) αποτελεί για τον οικισμό εμβληματική επετειακή χρονιά, καθώς συμπληρώνονται 200 έτη από την Μάχη Κάτω Μηναγίων και 80 έτη από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σχεδιάζονται σειρά επετειακών εκδηλώσεων στο πλαίσιο των εν λόγω 2 θεσμοθετημένων εορτών.
Έτσι, στη βάση όλων αυτών που έχουν επιτευχθεί και στο πλαίσιο της επόμενης εμβληματικής επετειακής χρονιάς του 2025, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας θεωρεί ότι, η ανάπλαση της πλατείας και της εισόδου του εν λόγω οικισμού θα βοηθήσει στην αναδείξει εν συνόλω των παραπάνω πολιτισμικών και περιβαλλοντικών πόρων του και θα αναβαθμίσει τον οικισμό. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι, ο οικισμός κατέχει πρωτιά ειδησεογραφικής αρθρογραφίας στην Πελοπόννησο για όλα όσα έχουν επιτευχθεί τα τελευταία έτη και το εν λόγω αίτημα προς το Δήμο Πύλου – Νέστορος και την Περιφέρεια Πελοποννήσου αποκτά έτσι ένα δίκαιο χαρακτήρα καθώς αποτελεί το επιστέγασμα μιας εν πολλοίς επιτυχημένης συλλογικής προσπάθειας αναβάθμισης και ανάδειξης ενός ιστορικού τόπου.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
